30 Μαρ 2010

Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

Του Πρωτ. Θεμιστοκλή Μουρτζανού,
Δρος Θεολογίας, Φιλολόγου
Πηγή: http://www.imd.gr/

Η Μεγάλη Τετάρτη (ο όρθρος της ημέρας διαβάζεται την Μ. Τρίτη το βράδυ), είναι για την Εκκλησία αφορμή να θυμηθούμε την αμαρτωλή γυναίκα, η οποία αλείφει τα πόδια του Χριστού με μύρο και δάκρυα, τα σκουπίζει με τα μαλλιά της και λαμβάνει από το Θεό την συγχώρεση για τις αμαρτίες της. Στον Όρθρο της ημέρας ψάλουμε το τροπάριο της Κασσιανής, μεγάλης υμνογράφου του 9ου αιώνα μ. Χ., το οποίο αναφέρεται στην "εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσαν γυνήν", αλλά και μια σειρά άλλων ποιητικότατων ύμνων που μαρτυρούν το γεγονός της αγάπης προς τον Χριστό, η οποία ελευθερώνει γνήσια τον άνθρωπο.
Σ' ένα από τα τροπάρια των Αποστίχων του Όρθρου διαβάζουμε μία φράση που πολλά έχει να πει: "Η απεγνωσμένη δια τον βίον και επεγνωσμένη δια τον τρόπον το μύρο βαστάζουσα προσήλθε σοι". Ο βίος είναι αμαρτωλός. Ερωτοτροπούμε και βιώνουμε την αμαρτία σε κάθε στιγμή της ζωής μας, είτε πράττοντας το θέλημά μας και στηριζόμενοι στον εγωισμό μας είτε παραδίδοντας τον εαυτό μας στις αμαρτίες και τις ηδονές είτε απορρίπτοντας την παρουσία του Χριστού από τη ζωή μας. Κι όχι μόνο αυτό. Τις περισσότερες φορές δεν συνειδητοποιούμε το πόσο μας αγαπά ο Χριστός, με αποτέλεσμα να περιφρονούμε την παρουσία Του ολοκληρωτικά, να αρνούμαστε καν να ακούσουμε το μήνυμά Του.
Η αμαρτωλή γυναίκα ήταν απεγνωσμένη, δηλαδή απελπισμένη για τη ζωή της. Όμως ήταν επεγνωσμένη για τον τρόπο, ήξερε πλέον καλά ποιος είναι ο δρόμος για τη σωτηρία. Η αγάπη προς τον Ιησού της έδειχνε την πορεία της αληθινής ελευθερίας. Γιατί η αγάπη μας κάνει ταπεινούς. Η αγάπη μας κάνει να κατανοούμε πως χρειάζεται η λύπη για ό,τι μας χωρίζει από τον Χριστό και η μετάνοια που μας ξαναφέρνει κοντά Του. Η αγάπη μας βοηθά να δούμε ότι δεν μπορούμε να είμαστε αυτάρκεις, αλλά ότι χρειαζόμαστε τον Χριστό. Η αγάπη είναι αυτή που μας κάνει να τολμούμε. Να συγχωρούμε για να συγχωρεθούμε. Να πηγάζει το δάκρυ της ευαισθησίας από την καρδιά μας για όλους, αλλά και για τον εαυτό μας. Να προσπίπτουμε στα πόδια του Λυτρωτή, αναζητώντας μια καινούρια αρχή.
Η εποχή μας έχει ως σημείο αναφοράς την εξουσία και τη δύναμη. Αυτός που αγαπά δεν σημαίνει και πολλά πράγματα. Ακόμα και η αγάπη εγκλωβίζεται στη λογική της αυτάρκειας και της απόλαυσης και γίνεται εγωισμός για δύο ή για πολλούς. Η Εκκλησία μας προτείνει την αγάπη που ελευθερώνει. Την αγάπη του Σταυρού και της Ανάστασης, γιατί ο Χριστός είναι η Αγάπη. Αλλά και όσοι Τον ακολούθησαν, με την αμαρτωλή γυναίκα στο επίκεντρο της ημέρας αυτής, την αγάπη βίωσαν και γεύτηκαν τη χαρά της αληθινής ελευθερίας.
Δεν απελευθερώνουν τον άνθρωπο οι γνώσεις, οι ηδονές, η δύναμη της τεχνολογίας, του χρήματος, η θαλπωρή του σώματος. Ούτε αποτελούν η φιλανθρωπία και η κοινωνική αλληλεγγύη λυτρωτικές δυνάμεις. Συμβάλλουν, αλλά δεν αντιμετωπίζουν αυτή την βαθύτατη υπαρξιακή ανάγκη του καθενός. Μονάχα η γνήσια κοινωνία με τον Χριστό οδηγεί στην επίγνωση του τρόπου της ελευθερίας. Αρκεί ένα δάκρυ, η σιωπή της μετάνοιας, η συγγνώμη, η προσφορά. Και τελικά, η δική Του παρουσία στη ζωή  

Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗΣ

Η Μεγάλη Πέμπτη (ο όρθρος της ημέρας διαβάζεται την Μ. Τετάρτη το βράδυ) είναι για την Εκκλησία μας αφορμή να θυμηθούμε τον Μυστικό Δείπνο, την παράδοση δηλαδή του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας, την προδοσία του Ιούδα, αλλά και την υπερφυή προσευχή του Κυρίου προς τον Πατέρα Του, να μην Τον αφήσει να πιει το ποτήρι του Πάθους, αλλά και την υπακοή Του σ' Αυτόν. Το γεγονός όμως που δίδει διδάγματα στη ζωή μας είναι η ταπείνωση του Χριστού, ο οποίος έπλυνε τα πόδια των μαθητών Του, πριν φάνε μαζί για τελευταία φορά. Στα καθίσματα του Όρθρου της ημέρας ψάλλουμε χαρακτηριστικά: "Ο λίμνας και πηγάς και θαλάσσας ποιήσας, ταπείνωσιν εκπαιδεύων αρίστην, λεντίω ζωννύμενος μαθητών πόδας ένιψε, ταπεινούμενος υπερβολή ευσπλαχνίας". Ο Δημιουργός του κόσμου ταπεινώνεται από την υπερβολική ευσπλαχνία Του για μας, αλλά και μας διδάσκει την άριστη οδό της ταπείνωσης.
Η βασικότερη αμαρτία του ανθρώπου είναι ο εγωισμός. Αυτός οδηγεί τον άνθρωπο στην εμπάθεια, αυτός δηλητηριάζει τις ανθρώπινες σχέσεις, καθώς δεν επιτρέπει την υποχώρηση και τη θυσία, αυτός οδηγεί στη ρήξη της αγάπης, αυτός βάζει τον άνθρωπο να θεωρεί τον εαυτό του θεό στη θέση του Θεού. Όταν μιλούμε για τον εγωισμό βέβαια, δεν εννοούμε ό,τι διαφοροποιεί τον άνθρωπο από τους άλλους, την έννοια του "εγώ", της προσωπικότητας. Εννοούμε την υπερτροφική ανάπτυξη αυτού του "εγώ", την άρνηση δηλαδή του ανθρώπου να ισορροπήσει στις σχέσεις του με τους άλλους, να συνειδητοποιήσει ότι η αγάπη είναι αυτή που εξασφαλίζει την αρμονία, ότι αν θυσιάζουμε την δική μας απόλαυση, την δική μας επιβολή στους άλλους, αν μάθουμε να ακούμε τους άλλους, αν μάθουμε να απλώνουμε το χέρι στους άλλους, αν μάθουμε να αφήνουμε το θέλημά μας κατά μέρος, τότε ζούμε την πραγματική ελευθερία.
Κι αυτή η ελευθερία βιώνεται μόνο μέσα από την ταπείνωση. Ταπείνωση σημαίνει υπακοή στο θέλημα του Θεού, γιατί ξέρουμε ότι Αυτός μας αγαπά. Ταπείνωση σημαίνει αναγνώριση της αδυναμίας και της αμαρτωλότητάς μας, μπροστά στην αγαθότητα του Θεού. Ταπείνωση σημαίνει ότι θεωρούμε από αγάπη τον εαυτό μας πιο αδύναμο από τους άλλους, πως όσο κι αν προσπαθούμε, δεν έχουμε αναπτύξει τα χαρίσματα που ο Θεός μας εμπιστεύθηκε, ότι δεν ζούμε για τους άλλους, αλλά μονάχα για τον εαυτό μας. Ταπείνωση σημαίνει κατανόηση στον πόνο, τη δυσκολία και την άρνηση του άλλου να συμπλεύσει με την επιθυμία μας, σημαίνει ανοχή εν αγάπη. Ταπείνωση είναι η γνήσια θυσία και προσφορά στον Άλλο, είναι το να πλύνεις τα πόδια του, να θεραπεύσεις τις ανάγκες του, να διακονήσεις και όχι να διακονηθείς, να συγχωρέσεις, ακόμα και τους εχθρούς σου!
Η εποχή μας έχει ως σημείο αναφοράς την υπερηφάνεια και την υπεροχή έναντι του άλλου, το υπερτροφικό εγώ μας ως κέντρο της ζωής. Προτιμούμε οι άλλοι να υπηρετούν τις ανάγκες μας και αρνούμαστε να δούμε τις δικές τους. Το "δικαίωμα" ως έννοια του πολιτισμένου κόσμου θριαμβεύει. Η Εκκλησία μας προτείνει την ταπείνωση του Χριστού ως τρόπο έκφρασης της υπερβολής της αγάπης, για να ξαναβρούμε την αληθινή ελευθερία. Γιατί ελευθερία σημαίνει να παραιτείσαι από τα δικαιώματά σου, χάριν της αγάπης προς τον άλλο. Κι αυτό δε γίνεται αν ο άλλος δεν είναι μοναδικής και ανυπέρβλητης αξίας για σένα. Δεν γίνεται αν ο Άλλος δεν κατανοηθεί ως Αυτός για τον οποίο ο Χριστός ταπεινώθηκε και σταυρώθηκε, Αυτός που αγαπιέται από τον Χριστό εξίσου με σένα...

29 Μαρ 2010

" Τῇ ἁγίᾳ καί μεγάλῃ Τρίτῃ τῆς τῶν δέκα παρθένων παραβολῆς..."

Πρωτοπρ. π. Γεωργίου Δορμπαράκη
Θεολόγου-Φιλολόγου

Ἡ Μ. Δευτέρα τόνισε μεταξύ ἄλλων τήν πίστη πού ἐκφράζεται συγκεκριμένα μέ τά ἔργα- καρπούς μετανοίας. ῾῾Τῆς ξηρανθείσης συκῆς διά τήν ἀκαρπίαν τό ἐπιτίμιον φοβηθέντες, ἀδελφοί, καρπούς ἀξίους τῆς μετανοίας προσάξωμεν Χριστῷ, τῷ παρέχοντι ἡμῖν τό μέγα ἔλεος᾽᾽ (ὄρθρος Μ. Δευτέρας). Σήμερα ἔρχεται ἡ ἐκκλησία μας, στό ἑπόμενο σκαλοπάτι ἀνόδου πρός συνάντηση μέ τόν ἀναστάντα Χριστό, νά μᾶς ὑπενθυμίσει μέσα ἀπό τήν παραβολή τῶν δέκα παρθένων, ὅτι ἡ πίστη καί τά ἔργα νοοῦνται μόνο μέσα στά πλαίσια τῆς ἀγάπης πρός τόν Θεό.
Πιστεύω στόν Θεό σημαίνει ἀγαπῶ τόν Θεό, ἀκουμπῶ τήν ὕπαρξή μου σ᾽ ᾽Εκεῖνον πού ἀγαπῶ.Ἡ πίστη δηλ. εἶναι καρπός ἀγάπης πρός τόν Θεό, ἡ ὁποία ἀγάπη προϋποθέτει τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ βεβαίως πρός ἐμᾶς. ῾῾Ἡμεῖς ἀγαπῶμεν, ὅτι αὐτός πρῶτος ἠγάπησεν ἡμᾶς᾽᾽. Δέν εἶναι τυχαῖο ὅτι ὁ Κύριος χαρακτηρίζεται ὡς νυμφίος πού ἔρχεται πρός συνάντηση τῆς νύμφης ψυχῆς. Γιατί ἀκριβῶς σύνδεσμος νυμφίου καί νύμφης εἶναι ἡ ἀγάπη. Μή ξεχνᾶμε ὅτι οἱ ἅγιοι πατέρες τῆς ᾽Εκκλησίας τόν Χριστό τόν χαρακτηρίζουν ὡς ῾῾μανικό ἐραστή᾽᾽ τοῦ ἀνθρώπου, κάτι πού παραπέμπει καί σέ προφητικά κείμενα τῆς Π. Διαθήκης, ὅπως γιά παράδειγμα στό περίφημο βιβλίο τοῦ ῾῾ἄσματος ἀσμάτων᾽᾽. ῎Ετσι τά ἔργα μέ κανένα τρόπο δέν μποροῦν νά θεωρηθοῦν ὅτι φέρουν ἀπό μόνα τους τή σωτηρία ἤ κάποιο μισθό. Τά ἔργα εἶναι ἁπλῶς ἡ πιστοποίηση τῆς ἀγάπης πρός τόν Θεό, ἡ μαρτυρία καί ἡ συνέπεια τῆς πίστης. ῾῾Πίστις δι᾽ ἀγάπης ἐνεργουμένη᾽᾽. Ὅταν λοιπόν ἐργάζομαι τά ἔργα τοῦ Θεοῦ, τοῦτο γίνεται γιά νά κρατηθῶ ἀνοικτός στή χάρη Του, νά μπορῶ νά σχετίζομαι κι ἐγώ μέ ἀγάπη μ᾽ Αὐτόν πού μέ ἀγαπᾶ ἄπειρα. Μ᾽ αὐτόν τόν τρόπο κάθε νομική σχέση μέ τόν Θεό αἴρεται, κάθε ἀξιομισθία τῶν ἔργων μου χάνεται, κάθε ὑπέρτακτο ἔργο ἁγίων ἀπαλείφεται. Ἡ ἀρχή δέ ῾῾ὁ σκοπός ἁγιάζει τά μέσα᾽᾽ φαντάζει γιά τόν ὀρθόδοξο ὡς κακόηχη παραφωνία, πού καταστρέφει τήν ἁρμονία τῆς σχέσης μέ τόν Θεό.
Ὁ Κύριος λοιπόν εἶναι ὁ νυμφίος τῆς ψυχῆς μας πού ἔρχεται πρός ἐμᾶς, γιατί μᾶς ἀγαπᾶ. ῾῾᾽Ιδού ὁ νυμφίος ἔρχεται ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός᾽᾽. Τό ῾῾ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός᾽᾽δείχνει καταρχάς ὅτι μᾶς ἀγαπᾶ, ἀνεξάρτητα ἀπό τήν κατάσταση στήν ὁποία βρισκόμαστε. Γιατί νύκτα δέν πρέπει νά θεωρήσουμε μόνον αὐτό πού ἔρχεται μέ τή δύση τοῦ αἰσθητοῦ ἡλίου, ἀλλ᾽ αὐτό πού δημιουργεῖται μέ τή δύση τοῦ πνευματικοῦ ἡλίου, δηλ. τοῦ Θεοῦ. ῎Ετσι ὁ Χριστός μᾶς πλησιάζει κι ὅταν βρισκόμαστε στήν πνευματική μας νύκτα, ῾῾στήν ἀφεγγῆ νύκτα τῶν τυραννικῶν παθῶν μας, στή θλίψη τῶν ἐσκοτισμένων καρδιῶν μας, στήν τρέλλα τῆς κακῆς μοναξιᾶς, στόν τρόμο ῾῾τῆς ἀθεΐας τῆς νύκτας᾽᾽ τῶν καιρῶν μας᾽᾽ (π. Μιχαήλ Καρδαμάκης). ῎Επειτα ἡ μέση τῆς νύκτας δείχνει καί τό ἀπρόσμενο τῆς παρουσίας Του, δηλ. μᾶς πλησιάζει κάθε φορά ἐκεῖ πού δέν τό περιμένουμε. Κι αὐτός ὁ ἐρχομός Του δέν γίνεται μόνο μέ τή Δευτέρα Παρουσία Του, πού θά ἔλθει ὡς ῾῾κλέπτης ἐν νυκτί᾽᾽, ἀλλά καί μέ τήν ὥρα τοῦ θανάτου μας, ἀλλά καί τήν κάθε στιγμή τῆς ζωῆς μας, ἰδιαιτέρως μάλιστα μέ τόν ἐρχομό Του στό πρόσωπο τοῦ κάθε συνανθρώπου μας. ῾῾᾽Εφ᾽ ὅσον ἐποιήσατε ἑνί τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶ ἐλαχίστων ἐμοί ἐποιήσατε᾽᾽.
Καλούμαστε λοιπόν νά εἴμαστε πάντα σέ κατάσταση διαρκοῦς ἐγρηγόρσεως, πνευματικῆς νήψεως, γιά νά μποροῦμε νά συλλαμβάνουμε τά σημεῖα τῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου. Γιατί ῾῾μακάριος ὁ δοῦλος, ὅν εὑρήσει γρηγοροῦντα᾽᾽, ἐνῶ ῾῾ἀνάξιος πάλιν, ὅν εὑρήσει ῥαθυμοῦντα᾽᾽. ῎Ετσι ἡ ἐγρήγορση στήν πραγματικότητα ταυτίζεται μέ τή διαρκή προσπάθεια παραμονῆς στήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, ἐνῶ ἡ ραθυμία συνιστᾶ ἔκπτωση ἀπό τήν ἀγάπη αὐτή, καρπό ἀπιστίας κι ἐγωϊσμοῦ. ῾῾Βλέπε οὖν ψυχή μου, μή τῷ ὕπνῳ κατενεχθῇς...καί τῆς βασιλείας ἔξω κλεισθῇς᾽᾽. Ἑπομένως ῾῾τόν νυμφίον, ἀδελφοί, ἀγαπήσωμεν, τάς λαμπάδας ἑαυτῶν εὐτρεπίσωμεν, ἐν ἀρεταῖς ἐκλάμποντες καί πίστει ὀρθῇ᾽᾽. Πόση καταισχύνη πράγματι θά νιώσουμε τήν ἡμέρα τῆς κρίσεως, ὅταν θά δοῦμε ξεκάθαρα πιά ὅτι τόν νυμφίο μας καί πατέρα καί ἀδελφό καί φίλο μας, τόν Χριστό, Τόν μισήσαμε, ἐνῶ συμπαθήσαμε κι ἀγαπήσαμε τόν ἐχθρό καί τύραννό μας, τό Διάβολο!

27 Μαρ 2010

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ

Του Πρωτ. Θεμιστοκλή Μουρτζανού
Δρος Θεολογίας, Φιλολόγου
Πηγή: http://www.imd.gr/


"Μετά βαΐων και κλάδων" η υποδοχή του Χριστού στην πόλη της Ιερουσαλήμ την Κυριακή των Βαΐων. Έτσι όπως υποδέχεται ο κόσμος κάθε ξεχωριστό πρόσωπο. Πανηγυρίζει για τον ερχομό του, δοξάζει το γεγονός, θυμάται, ζητά, κραυγάζει, χαιρετά, ενθουσιάζεται. Κι αυτό συμβαίνει πάντοτε. Η ανθρώπινη ζωή χαρακτηρίζεται από την προσμονή του μεσσία, του σωτήρα. Νιώθουμε την ανεπάρκειά μας, μας φαίνεται κοπιαστικό εμείς να αγωνιστούμε για την σωτηρία μας και προσμένουμε το πρόσωπο, τον χαρισματικό ηγέτη, ο οποίος θα μας τραβήξει μέσα στην ανημπόρια μας και θα μας οδηγήσει εκεί που θέλουμε.
Η μεγαλύτερη δυσκολία στη ζωή μας δεν είναι να είμαστε ελεύθεροι. Είναι το πώς θα διαχειριστούμε την ελευθερία μας. Κι αυτό γιατί θέλει κόπο κι επώδυνο αγώνα. Ταυτόχρονα, είναι πιο εύκολο άλλος να έχει την ευθύνη για τον κόσμο, τη ζωή, την πορεία μας και για τη λύση των προβλημάτων μας. Έτσι, αναζητούμε τους μεσσίες στα πρόσωπα των πολιτικών, των αθλητών, των ηθοποιών, των καλλιτεχνών, και οποιουδήποτε άλλου το κάθε σύστημα προβάλλει, ώστε να έχουμε τον "ένοχο" έτοιμο στην αποτυχία μας ή να μπορούμε να ξεχνούμε τα προβλήματά μας ασχολούμενοι μ' αυτούς, ξεχνώντας τον μοναδικό Μεσσία και Σωτήρα μας.
"Μετά βαΐων και κλάδων" κυλά λοιπόν η ζωή μας. Μα τα προβλήματά μας δεν λύνονται με "κούφιες ρητορείες". Η ελευθερία που αφήνουμε στην άκρη παραμένει πάντοτε ένα μεγάλο ερώτημα. Και τα "ωσαννά" των Βαΐων εύκολα μετατρέπονται στα "Άρον, άρον, σταύρωσον", όταν το σύστημα μας πληροφορεί ότι ο Μεσσίας που επιλέξαμε δεν είναι αυτός που μας λυτρώνει ή όταν εμείς κουραστούμε να αγωνιζόμαστε ή ενοχλούμαστε από την αλήθεια που τα λόγια και η ζωή Του κρύβουν.
Ο Χριστός μπήκε θριαμβευτικά στα Ιεροσόλυμα, γνωρίζοντας τις δοξασμένες κραυγές και τα "μετά βαΐων και κλάδων" του λαού. Εκπλήρωσε τις προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης, αφουγκράστηκε τη χαρά των ανθρώπων, αλλά ήξερε καλά μέσα Του πόσο γρήγορα αυτός ο ενθουσιασμός θα περνούσε. Κι αυτό γιατί δεν είχε έρθει για να υποσχεθεί εύκολες λύσεις, δεν μίλησε για την πλατειά, αλλά για την "στενή πύλη", δεν μίλησε για την εξουσία, αλλά για τη διακονία του κόσμου. Πάνω στο ταπεινό πουλαράκι ο Χριστός φάνταζε βασιλιάς και μεσσίας στα μάτια όσων των ζητωκραύγαζαν, καθώς είχαν μάθει για την Ανάσταση του Λαζάρου. Μα ήρθε τόσο ταπεινά στα Ιεροσόλυμα, βιώνοντας από πριν, όπως και σε όλη Του την ζωή, την ταπείνωση που οι ίδιοι οι δοξαστές Του Τού επεφύλασσαν! Ο Χριστός ήταν ο Μεσσίας, όχι όμως όπως τον φαντάζονταν ο κόσμος, αλλά όπως ο ίδιος δίδασκε: Αυτός που θα πρόσφερε τη Σωτηρία, Αυτός που θα μιλούσε και θα ζούσε την Αγάπη, Αυτός που δεν θα έπαυε ποτέ να παρουσιάζει στους ανθρώπους την Αλήθεια.
"Μετά βαΐων και κλάδων" υποδεχόμαστε κι εμείς το Χριστό, στην αρχή της Μεγάλης Εβδομάδας, μοιάζοντας περισσότερο με τους ανθρώπους της Ιερουσαλήμ, σαγηνεμένοι από τα θαύματα και μην ακούγοντας το βάθος των λόγων και των έργων Του. Είναι καιρός όμως να ξεφύγουμε από την παρανοημένη εικόνα που έχουμε για το Χριστό και να αναζητήσουμε στην γνήσια κοινωνία με το πρόσωπό Του το Θεό που μας λυτρώνει, μας κάνει υπεύθυνους για τη ζωή και την ελευθερία μας και μας προτείνει την οδό που ξεκινά από το Πάθος, αλλά καταλήγει πάντοτε στην Ανάσταση. Την δική Του και την δική μας...

23 Μαρ 2010

ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΕΡΜΗΝΕΙΕΣ ΤΟΥ 1821

Κωνσταντίνος Χολέβας
Πολιτικός Επιστήμων

Συνήθως παραπονούμεθα ότι οι νεαροί μαθητές δεν ξέρουν να απαντήσουν τι γιορτάζουμε την 25η Μαρτίου. Όμως ευθύνες φέρουμε και εμείς οι μεγαλύτεροι. Όχι μόνο γι αυτά που δεν διδάσκουμε, αλλά κυρίως γι’ αυτά που διδάσκουμε διαστρεβλωμένα. Δυστυχώς και στη περίπτωση της Ελληνικής Επαναστάσεως έχουμε δει διάφορες ιδεολογικές ερμηνείες, οι οποίες καταλήγουν σε παρερμηνείες. Υπό το πρίσμα ορισμένων ιδεοληψιών ή με την Προκρούστειο λογική των προκατασκευασμένων ερμηνειών προσπαθούν κάποιοι μελετητές να δουν τα γεγονότα όπως εκείνοι θα ήθελαν να έχουν συμβεί. Ιστορία, όμως, σημαίνει να μελετάς τις πηγές, τα κείμενα των πρωταγωνιστών, να μπαίνεις στο κλίμα της εποχής. Οι ίδιοι, λοιπόν, οι αγωνιστές του 1821 δηλώνουν στα πολυάριθμα κείμενά τους (Απομνημονεύματα, διηγήσεις, Προκηρύξεις, Συντάγματα κλπ) ότι ο αγώνας τους είχε καθαρά εθνικό και απελευθερωτικό χαρακτήρα και ότι η Ορθόδοξη Πίστη και Εκκλησία ήταν ένας από τους στυλοβάτες της προσπάθειάς τους. Οι κυριώτερες παρερμηνείες που γράφονται σήμερα είναι οι εξής:
 1) Η ταξική ερμηνεία: Ο Γιάννης Κορδάτος παλαιότερα και αρκετοί μαρξιστές ιστορικοί διεκήρυξαν ότι το 1821 δεν είχε εθνικό χαρακτήρα, αλλά ταξικό. Ότι ήταν αγώνας μεταξύ κοινωνικών τάξεων όπου οι φτωχοί και οι αστοί είχαν επαναστατική διάθεση κατά των πλουσίων και των προκρίτων. Δεν έχουν όμως σοβαρά επιχειρήματα να το στηρίξουν. Γι αυτό και ήδη από το 1980 το Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών κατέληξε ότι δεν πρέπει να υποβαθμίζεται ο εθνικός χαρακτήρας της Επαναστάσεως. Άλλωστε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης θέλοντας ακριβώς να διαχωρίσει την Ελληνική Επανάσταση από την Γαλλική έγραψε ξεκάθαρα ότι « η Επανάσταση η εδική μας δεν μοιάζει με τις άλλες» .Και διευκρινίζει ότι άλλοι λαοί πολέμησαν κατά εσωτερικού εχθρού, ενώ οι Έλληνες κατά εξωτερικού δυνάστη. Την έλλειψη ταξικού χαρακτήρα καταδεικνύουν όλα τα κείμενα της εποχής. Ο πολυγραφότατος Στρατηγός Μακρυγιάννης μιλά συνέχεια για πατρίδα και θρησκεία. Και οι πρώτες διακηρύξεις των επαναστατημένων πουθενά δεν αναφέρονται σε κοινωνικά αίτια. Πόσο ταξική μπορούσε να είναι αυτή η Επανάσταση όταν βλέπουμε να συμμετέχουν και πολύ πλούσιοι; Οι Υψηλάντηδες ήσαν εύποροι Φαναριώτες. Ο Σερραίος Εμμανουήλ Παπάς άφησε πίσω του μεγάλο δίκτυο επιχειρήσεων στη Βιέννη και ήλθε για να ξεσηκώσει τη Μακεδονία. Η Μυκονιάτισα Μαντώ Μαυρογένους έδωσε ολόκληρη την περιουσία της για τον Αγώνα. Στην Πελοπόννησο οι Μαυρομιχαλαίοι, οι Δεληγιάννηδες κ.α ήσαν πρόκριτοι. Όταν, λοιπόν, ηγούνται μεταξύ άλλων και πλούσιοι και πρόκριτοι εναντίον ποίων πολεμούν; Του εαυτού τους;

2) Η άρνηση του ρόλου της Εκκλησίας. Η σχολή αυτή σκέψεως συγγενεύει με την προηγούμενη, όμως δεν αποτελείται μόνο από μαρξιστές. Γενικά συγκεντρώνει όλους εκείνους που αμφισβητούν τον σημαντικό ρόλο του Κλήρου στην προετοιμασία και στην διεξαγωγή της Επαναστάσεως. Πάλι κατασκευάζουν τεχνητά ιδεολογήματα και αρνούνται να διαβάσουν τις πηγές. Ο Δυτικομακεδών Κασομούλης στα « Ενθυμήματα Στρατιωτικά» δηλώνει ότι η γλώσσα, ο χαρακτήρας και τα έθιμα του Ελληνικού λαού διατηρήθηκαν « υπό την επαγρύπνησιν του Κλήρου μας και δια της ευλαβείας προς την αγίαν ημών θρησκείαν» .Ο Γάλλος Πουκεβίλ καταγράφει ότι στην διάρκεια της Τουρκοκρατίας και της Επαναστάσεως έχασαν την ζωή τους 11 Πατριάρχες, 100 Επίσκοποι και 10.000 ιερείς. Σε όλα σχεδόν τα επαναστατικά κινήματα επικεφαλής βρίσκονται Επίσκοποι. Ιδιαιτέρως αμφισβητήθηκε ο ρόλος του Πατριάρχου Γρηγορίου Ε’, ο οποίος κατηγορείται ότι δημοσίως δεν στήριξε την Εθνεγερσία. Αν το έκανε δημοσίως θα έθετε σε κίνδυνο πολλές χιλιάδες ψυχές. Το έκανε όμως κρυφά όπως παραδέχεται και ο Ολλανδός επιτετραμμένος στην Πόλη Γκάσπαρντ Τέστα σε έκθεση προς το Υπουργείο Εξωτερικών της χώρας του.

3) Η άρνηση της σκληρότητας των Οθωμανών. Για διαφόρους λόγους ορισμένοι σύγχρονοι ιστορικοί εξωραίζουν το Οθωμανικό καθεστώς και σχεδόν εκπλήσσονται που οι Έλληνες επαναστάτησαν. Μα αν περνούσαν τόσο καλά γιατί έκαναν συνολικά 100 εξεγέρσεις; Ούτε μία , ούτε δύο, αλλά εκατό, όπως τις καταγράφει λεπτομερώς ο Κωνσταντίνος Σάθας. Στο πλαίσιο αυτό αρνούνται την ύπαρξη Κρυφού Σχολειού λέγοντας ότι ήταν ελεύθερη η εκπαίδευση των ελληνοπαίδων. Όμως ο Βρετανός Στήβεν Ράνσιμαν που μελέτησε διεξοδικά την Τουρκοκρατία τους διαψεύδει. Μέχρι το 1750 ελάχιστα ελληνικά σχολεία λειτουργούσαν. Οι Τούρκοι λέει ο Ράνσιμαν δεν έβλεπαν με καλό μάτι τη μόρφωση των υποδούλων. Ας μην ωραιοποιούμε, λοιπόν, την Οθωμανική δεσποτεία στο όνομα της σύγχρονης ελληνοτουρκικής φιλίας!

ΑΝΙΣΤΟΡΗΤΟΙ ή ΕΜΠΑΘΕΙΣ;


Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος ο εορτασμός της 25ης Μαρτίου 1821 συνοδεύθηκε από τη μονότονη προσπάθεια κάποιων « προοδευτικών» να ξαναγράψουν την Ιστορία. Μόνιμος στόχος των συγκεκριμένων διανοουμένων και αρθρογράφων είναι το Κρυφό Σχολειό. Το χαρακτηρίζουν μύθο και το χλευάζουν. Προφανώς είναι ανιστόρητοι ή εμπαθείς ή και τα δύο μαζί. Αντιλαμβάνομαι ότι οι στόχοι τους είναι δύο. Πρώτον να υποβαθμίσουν τον πατριωτικό ρόλο της Εκκλησίας και δεύτερον να εξωραϊσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία και να την παρουσιάσουν φιλελεύθερη και ανεκτική.
Ας έλθουμε στον πρώτο στόχο τους. Τους ενοχλεί η υπενθύμιση ότι στα δύσκολα χρόνια της δουλείας η Ορθόδοξη Εκκλησία και οι κληρικοί ανέλαβαν την εκπαίδευση και την εθνική αφύπνιση των υποδούλων. Δεν θα καταφύγουμε σε μαρτυρίες Ελλήνων της εποχής εκείνης. Θα θυμίσουμε τί έγραφε σε επιστολή του ο Ρωμαιοκαθολικός Γκέρλαχ, πάστορας της Γερμανικής Πρεσβείας της Κωνσταντινουπόλεως το 1575. Αντιγράφουμε από το σπουδαίο σύγγραμμα του συγχρόνου μας Γερμανού Ρωμαιοκαθολικού κληρικού και Νεοελληνιστή Γκέρχαρντ Ποντσκάλσκι « Η Ελληνική Θεολογία επί Τουρκοκρατίας» ,(ελληνική έκδοση Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, 2005) : « Πουθενά σε ολόκληρη την Ελλάδα δεν ευδοκιμεί η μελέτη. Δεν υπάρχουν δημόσιες ακαδημίες ή καθηγητές, με εξαίρεση τα κοινά σχολεία, όπου διδάσκονται τα αγόρια ανάγνωση με το Ωρολόγιο, την Οκτώηχο, το Ψαλτήριο και άλλα βιβλία που χρησιμοποιούνται στις ακολουθίες. Ελάχιστοι όμως από τους ιερείς και τους μοναχούς κατανοούν πραγματικά αυτά τα βιβλία» (σελ. 86). Να, λοιπόν, που ένας Γερμανός κληρικός του 16ου αιώνος, ο οποίος δεν είχε κανένα λόγο να κατασκευάζει μύθους υπέρ του Ορθοδόξου κλήρου, παραδέχεται σε επιστολή του προς τον Γερμανό λόγιο Μαρτίνο Κρούσιο, ότι οι μοναχοί και οι κληρικοί ήταν οι μόνοι που αγωνιζόντουσαν κατά την περίοδο εκείνη να μορφώσουν τα Ελληνόπουλα, παρά τα δικά τους μορφωτικά κενά.
Ερχόμαστε τώρα στην προσπάθεια των κατασκευαστών της « προοδευτικής Ιστορίας» να εξωραίσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Υποστηρίζουν ότι δεν υπήρχε καταπίεση εις βάρος της παιδείας των Ρωμηών. Ας δούμε όμως πώς περιγράφει το κλίμα του 17ου αιώνος ένας επιφανής Έλληνας που τελικά έχασε την ζωή του λόγω της υπερβολικής τόλμης του. Καταθέτουμε τη μαρτυρία του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Κυρίλλου Λουκάρεως, ο οποίος στραγγαλίσθηκε το 1638 από τους Τούρκους. Έγραφε το 1616 σε μία πραγματεία του- προκήρυξη προς τους Έλληνες: « Ημπορούσι να είπουν οι Λατίνοι… μάθημα και σοφίαν δεν έχετε, αμή είσθε δούλοι και έχετε τους Τούρκους πάνω από τα κεφάλια σας…. Όσον πως δεν έχομεν σοφίαν και μαθήματα αλήθεια είναι…. Η πτωχεία και η αφαίρεσις της βασιλείας μας το έκαμαν και ας έχωμεν υπομονήν». Ομολογεί ο Πατριάρχης με αρκετό θάρρος ότι οι Έλληνες δεν είχαν « μαθήματα», δηλαδή σχολεία, διότι ήσαν υπόδουλοι. Έχασαν το κράτος τους και λόγω εχθρικής καταπίεσης δεν μπορούν να μορφωθούν, με αποτέλεσμα να τους ειρωνεύονται οι Δυτικοί Χριστιανοί. Επισημαίνουν οι αμφισβητίες: Μα καλά τον 18ο αιώνα έχουμε πλέον σπουδαία ελληνικά σχολεία στα Γιάννενα, στην Κοζάνη, στην Σμύρνη, στο Άγιον Όρος κλπ. Και ο Πατροκοσμάς σχολεία ίδρυε. Απαντούμε ότι την εποχή εκείνη είχε χαλαρώσει κάπως η Οθωμανική αυθαιρεσία λόγω πιέσεων έξωθεν. Όμως και τότε ακόμη υπήρχε ανάγκη για κρυφά μαθήματα. Γιατί; Την απάντηση δίνει ο Γάλλος δημοσιογράφος Ρενέ Πυώ στο βιβλίο του « Δυστυχισμένη Βόρειος Ήπειρος» ( ελληνική έκδοση ΤΡΟΧΑΛΙΑ, Αθήνα χ.χρ.): Ο Πυώ ακολούθησε το 1913 τον Ελληνικό Στρατό που απελευθέρωσε την ενιαία Ήπειρο και διηγείται τί άκουσε σχετικά με την Τουρκοκρατία στο Αργυρόκαστρο: « Κανένα βιβλίο τυπωμένο στην Αθήνα δεν γινόταν δεκτό στα σχολεία της Ηπείρου. Ήταν επιβεβλημένο να τα προμηθεύονται όλα από την Κωνσταντινούπολη. Η Ελληνική Ιστορία ήταν απαγορευμένη, Στην περίπτωση αυτή λειτουργούσαν πρόσθετα κρυφά μαθήματα, όπου ο νεαρός Ηπειρώτης μάθαινε για τη μητέρα πατρίδα, διδασκόταν τον εθνικό της ύμνο, τα ποιήματά της και τους ήρωές της» (σελ 126). Ένας Γάλλος πολεμικός ανταποκριτής καταγράφει χωρίς φόβο και πάθος την τουρκική πολιτική στον τομέα της παιδείας στις αρχές του προηγουμένου αιώνος. Κρυφά μαθήματα για τα ελληνόπουλα. Αυτή είναι η αλήθεια, την οποία οι δήθεν προοδευτικοί θέλουν να αγνοούν. Προτιμούν να εμφανίζονται και ανιστόρητοι και εμπαθείς.

22 Μαρ 2010

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟ 1821

Κωνσταντῖνος Χολέβας
Πολιτικός Ἐπιστήμων

Κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας ὁ ὑπόδουλος Ἑλληνισμός, ἡ πονεμένη Ρωμηοσύνη, ὅπως τήν χαρακτηρίζει ὁ Φώτης Κόντογλου, ἀντιστάθηκε καί μέ τό ντουφέκι καί μέ τό φιλότιμο. Στήν πρώτη μορφή ἀντιστάσεως, τίς ἔνοπλες ἐξεγέρσεις, πρωτοστατοῦσαν οἱ κλεφταρματολοί, ἀλλά σημαντικός ἦταν καί ὁ ρόλος τῶν Ἐπισκόπων καί τῶν ἁπλῶν ἱερέων. Στή δεύτερη μορφή ἀντιστάσεως, τήν πνευματική καί ἠθική, ἡ Ἐκκλησία ὑπῆρξε ὁ ἀδιαμφισβήτητος ἡγέτης καί καθοδηγητής. Τοῦτο ὁμολογοῦν καί οἱ ἀγωνιστές τοῦ 1821 πού ἔζησαν τά γεγονότα ἀπό κοντά. Χαρακτηριστικά ὁ Κοζανίτης ὁπλαρχηγός Νικόλαος Κασομούλης γράφει στόν Πρόλογο τοῦ ἔργου του "Ἐνθυμήματα Στρατιωτικά" καί τά ἑξῆς ἐνδιαφέροντα: "Ἀπό τά διάφορα ἱστορικά καί ἐκκλησιαστικά συγγράμματα καί ἀπό αὐτά τά πράγματα γνωρίζοντες ὅτι ἡ Ἑλληνική γλῶσσα, ὁ χαρακτήρ καί τά ἔθιμα τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ, μετά τήν πτῶσιν τοῦ Βασιλείου μας, ἐδιατηρήθησαν ὑπό τήν ἐπαγρύπνησιν τοῦ Κλήρου μας καί τῶν διαφόρων πεπαιδευμένων τοῦ Ἔθνους μας, καί διά τῆς κοινῆς εὐλαβείας πρός τήν ἁγίαν ἡμῶν Θρησκείαν...". Ἀλλά καί ὁ ἔντιμος Βρετανός Βυζαντινολόγος, ὁ ἀείμνηστος Στῆβεν Ράνσιμαν, στόν Ἐπίλογο τοῦ βιβλίου του "Ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία ἐν Αἰχμαλωσίᾳ" ἐπισημαίνει: " Ἡ Ὀρθοδοξία ἦταν ἡ δύναμη πού διετήρησε τόν Ἑλληνισμό κατά τήν διάρκεια τῶν σκοτεινῶν αἰώνων...". Ἡ πνευματική αὐτή ἀντίσταση τοῦ Γένους καί ὁ Ἐθναρχικός ρόλος τῆς Ἐκκλησίας μας κατά τήν περίοδο ἐκείνη ἀναδεικνύονται κυρίως στούς ἑξῆς τομεῖς:

1) Ἡ διαφύλαξη τῆς Πίστεως καί τῆς ἐθνικῆς συνειδήσεως.

Κατά τήν διάρκεια τῆς δουλείας οἱ ἔννοιες Ὀρθόδοξος καί Ρωμηός ἦσαν σχεδόν ταυτόσημες. Ἐθνάρχης (Μιλλέτ-Μπασί) ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων τῆγς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας ἦταν ὁ Πατριάρχης, ἡ δέ ἀπώλεια τῆς θρησκευτικῆς ταυτότητος σήμαινε αὐτομάτως καί τήν ἀπώλεια τῆς ἐθνικῆς ταυτότητος. Ὅποιος ἄλλαζε τήν Πίστη του εἴτε ἀκουσίως εἴτε ἑκουσίως τούρκευε ἤ φράγκευε, χανόταν γιά τόν Ἑλληνισμό. Ἡ Ἐκκλησία ἀγωνίσθηκε γιά νά σταματήσουν οἱ προσχωρήσεις Ὀρθοδόξων στό Ἰσλάμ. Ὁ Νεκτάριος Τέρπος καί ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός εἶναι χαρακτηριστικά παραδείγματα μοναχῶν πού ἔδωσαν τήν πνευματική μάχη γιά νά ἀποτρέψουν τόν ἐξισλαμισμό τῶν ταλαιπώρων Ρωμηῶν καί γιά νά διατηρήσουν τήν ἑλληνικότητα τῆς γλώσσας καί τῆς ἐθνικῆς συνειδήσεως. Πρέπει νά τονισθεῖ ὅτι ἡ Ἐκκλησία διεφύλαξε τήν ἐθνική συνείδηση ἀκόμη καί σέ ἐκείνους τούς Χριστιανούς πού ἔχαναν τήν γλῶσσα. Οἱ τουρκόφωνοι Καππαδόκες στήν Μικρά Ἀσία κράτησαν τήν ἐθνική τους ταυτότητα, διότι παρέμειναν πιστά μέλη τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ἀντιθέτως οἱ Βαλαάδες τῆς Δυτικῆς Μακεδονίας κράτησαν τήν ἑλληνική γλῶσσα, ἀλλά προσεχώρησαν στό Ἰσλάμ γιά νά ἀποκτήσουν προνόμια. Γρήγορα τούρκεψε ἡ συνείδησή τους καί χάθηκαν γιά τόν Ἑλληνισμό. Μιά ἄλλη ὁμάδα Χριστιανῶν πού ἐξισλαμίσθηκε βιαίως τόν 17ο αἰῶνα εἶναι οἱ Τσάμηδες στήν Θεσπρωτία. Ἡ ἀλλάγή τῆς Πίστεως ὁδήγησε σέ ἀπότομη ἀλλαγή τῆς ἐθνικῆς συνειδήσεώς τους. Ἔγιναν φανατικοί τουρκαλβανοί καί διῶκτες τοῦ Ἑλληνισμοῦ μέχρι καί τήν περίοδο τοῦ Β' Παγκοσμίου Πολέμου! Οἱ μεγαλύτεροι ἀντιστασιακοί κατά τοῦ κατακτητῆ εἶναι οἱ Νεομάρτυρες. Τό παράδειγμα τῆς αὐτοθυσίας τους στερέωνε τήν Πίστη τῶν ὑποδούλων καί περιόριζε τούς ἐξισλαμισμούς. Ὁ π. Γεώργιος Μεταλληνός στό βιβλίο του "Τουρκοκρατία"(ἐκδ. Ἀκρίτας, Ἀθήνα 1998) γράφει χαρακτηριστικά: "Τό μαρτύριο τῶν Νεομαρτύρων δείχνει καί τήν συμμετοχή τῆς Ἐκκλησίας στήν ἀντίσταση καί τήν ἑνότητα τοῦ Γένους ἔναντι τοῦ τυράννου. Στήν ἐπιστροφή καί ὁμολογία τῶν Νεομαρτύρων συνέβαλλαν ἀποφασιστικά οἱ Γέροντες -Πνευματικοί τους. Σ' αὐτούς κατέφευγαν, κυρίως στά ἁγιορείτικα μοναστήρια, γιά νά μετανοήσουν καί νά εἰσαχθοῦν στήν πνευματική ζωή. Τά ἀσκητήρια ἔγιναν ἔτσι προμαχῶνες μπροστά στά κύματα τοῦ μουσουλμανισμοῦ.... ".

2) Ἡ Παιδεία, κρυφή καί φανερή.

Πολλοί διερωτῶνται σήμερα: Ἦσαν οἱ Ὀθωμανοί ἀνεκτικοί ἤ καταπιεστικοί στό ζήτημα τῆς Παιδείας τῶν ὑποδούλων; Τήν ἀπάντηση μᾶς δίδει χωρίς προκαταλήψεις ὁ προαναφερθείς Στῆβεν Ράνσιμαν στό περισπούδαστο ἔργο του "Ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία ἐν Αἰχμαλωσίᾳ" .Ἐκεῖ ἐξηγεῖ ὅτι ὁ Σουλτάνος στήν Κωνσταντινούπολη δέν εἶχε ἐκδώσει ποτέ φιρμάνι πού νά ἀπαγορεύει τήν ἐκπαίδευση τῶν Ρωμηῶν, ἀλλά οἱ τοπικοί Ὀθωμανοί ἡγεμόνες ἦσαν ἀνεξέλεγκτοι στό θέμα αὐτό καί πολλάκις αὐθαιρετοῦσαν κατά τῶν ὑποδούλων. Ὅταν οἱ Ρωμηοί κατόρθωναν νά φιλοδωρήσουν τόν τοπικό μπέη τότε λειτουργοῦσε σχολεῖο ἐλεύθερο, ἀλλά καί αὐτό γιά λίγα χρόνια. Στήν συνέχεια ἐδημεύετο τό κτίριο καί τά παιδιά ἐστέλλοντο στό σπίτι τους. Καί καταλήγει ὁ Ράνσιμαν: "Γιά τούς πιό πολλούς Τούρκους ἡ Παιδεία τῶν ὑποδούλων φυλῶν ἦταν κάτι τελείως ἀνεπιθύμητο". Γι' αὐτές , λοιπόν, τίς δύσκολες περιπτώσεις καί ἰδίως γιά τούς δύο πρώτους πού σκοτεινούς αἰῶνες τῆς Τουρκοκρατίας χρειάσθηκε νά λειτουργήσουν καί τά Κρυφά Σχολειά. Ὁ παπάς ἤ ὁ καλόγερος λαμβάνοντας τίς κατάλληλες προφυλάξεις δίδασκαν στά παιδιά τοῦ χωριοῦ τά "κολλυβογράμματα" μέ διδακτικά ἐγχειρίδια τό Ψαλτῆρι καί τήν Ὀκτώηχο. Στήν ἐποχή μας ἐμφανίσθηκαν ὁρισμένοι ἐρευνητές, οἱ ὁποῖοι ἀμφισβήτησαν τήν ὕπαρξη Κρυφοῦ Σχολειοῦ. Ἀφοῦ λειτούργησαν ὀνομαστά Ἑλληνικά Σχολεῖα ἐπί Τουρκοκρατίας, λένε, τί ἀνάγκη ὑπῆρχε γιά κρυφή ἐκπαίδευση; Προφανῶς λησμονοῦν τήν παρατήρηση τοῦ Ράνσιμαν , ὅπως ἐπίσης θέλουν νά ἀγνοοῦν τό γεγονός ὅτι τά γνωστά σχολεῖα τοῦ Γένους λειτούργησαν κυρίως μετά τό 1650. Στούς δύο πρώτους αἰῶνες τί γινόταν; Τούς διαψεύδουν ἐπίσης τά πάμπολλα τοπωνύμια σέ διάφορα μέρη τοῦ Ἑλληνισμοῦ πού ἀναφέρονται στό Κρυφό Σχολειό. Στά Γιάννενα, στήν Ἀρκαδία, στή Μάνη, στήν Ἴο, στήν Κρήτη, στήν Βοιωτία καί ἀλλοῦ, ἀκόμη καί σήμερα δείχνουν οἱ ντόπιοι μοναστήρια ἤ σπηλιές μέ τό ὄνομα Κρυφό Σχολειό. Τί συνέβη ἄραγε;Ἔπαθαν ὁμαδική παράκρουση οἱ κάτοικοι ὅλων αὐτῶν τῶν τόπων καί προσεχώρησαν σέ ἕνα "μύθο" πού καλλιεργεῖ ἡ Ἐκκλησία; Ἀλλά τήν πιό ἀποστομωτική ἀπάντηση στούς ἀρνητές τοῦ Κρυφοῦ Σχολειοῦ δίδει ὁ Γάλλος δημοσιογράφος Ρενέ Πυώ στό βιβλίο του "Δυστυχισμένη Βόρειος Ἤπειρος" (ἑλλην. μετάφραση Ἀγόρως Λαζάρου, ἐκδ. Τροχαλία). Ὁ Πυώ ἐπεσκέφθη τό Ἀργυρόκαστρο τό 1913 μόλις εἶχε ἐλευθερωθεῖ ἀπό τόν Ἑλληνικό Στρατό. Ἐκεῖ λοιπόν γνώρισε δεκάδες Ἑλληνόπουλα , τά ὁποῖα τοῦ ὁμολόγησαν ὅτι ἔκαναν κρυφά μαθήματα ἐπειδή οἱ Τοῦρκοι ἀπηγόρευαν τήν διδασκαλία τῆς Ἑλληνικῆς Ἱστορίας! Τοῦτο γινόταν στίς ἀρχές τοῦ 20 οῦ αἰῶνος. Σκεφθῆτε τί γινόταν σέ πολύ πιό δύσκολα χρόνια. Ἄλλωστε ἡ Ἐκκλησία δέν ἔχει ἀνάγκη ἀπό "κατασκευασμένους μύθους" γιά νά τονίσει τήν προσφορά της στήν Παιδεία τοῦ ὑποδούλου Γένους, διότι καί σέ ὅσα φανερά καί δημόσια σχολεῖα λειτουργοῦσαν ἡ παρουσία της ἦταν ἐμφανής καί καθοδηγητική. Ὁ Ἀπόστολος Βακαλόπουλος στό βιβλίο του "Νέα Ἑλληνική Ἱστορία 1204 -1985" (ἐκδ. Βάνιας, ιστ' ἔκδοση, Θεσσαλονίκη 1999) παρατηρεῖ: " Ἕνα ὁρόσημο στήν ἱστορία τῆς παιδείας ἐπί τουρκοκρατίας ἀποτελεῖ ἡ ἵδρυση τῆς Πατριαρχικῆς Σχολῆς, τῆς γνωστῆς ἀργότερα Πατριαρχικῆς Ἀκαδημίας ἤ Μεγάλης τοῦ Γένους Σχολῆς, ἀπό τόν πρῶτο Πατριάρχη μετά τήν Ἅλωση, τόν Γεννάδιο, στά 1454". Πρέπει νά θυμίσουμε ἐπίσης τή δράση τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ ὑπέρ τῆς ἱδρύσεως ἑλληνικῶν σχολείων καθώς καί τήν ἵδρυση τῆς Ἑλληνικῆς Σχολῆς στήν Κύπρο, στίς ἀρχές τοῦ 19ου αἰῶνος ἀπό τόν Ἀρχιεπίσκοπο καί μετέπειτα Ἐθνομάρτυρα Κυπριανό. Πρόκειται γιά τό σημερινό Παγκύπριο Γυμνάσιο. Ἀλλά καί μόνο ἡ παρακολούθηση τῆς Θείας Λειτουργίας ἀπό τούς πιστούς ἦταν ἕνα συνεχές μάθημα ἑλληνικῆς γλώσσας, ἐνῷ τά κηρύγματα τῶν κληρικῶν μετέδιδαν μήνυμα ἐλπίδας καί Ἀναστάσεως. Ἡ ρίζα τῆς Μεγάλης Ἰδέας δέν βρίσκεται μόνον στά δημοτικά ἄσματα, στούς θρύλους καί στίς παραδόσεις. Βρίσκεται καί στήν εὐχή "Χριστός Ἀνέστη, ἡ Ἑλλάς Ἀνέστη" πού ἀκουγόταν ὅταν γιόρταζαν τό Πάσχα οἱ ὑπόδουλοι Ἕλληνες.

Καθ' ὅλην τήν διάρκεια τῆς δουλείας ὑπό τούς Ὀθωμανούς Τούρκους ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ὑπῆρξε ἕνα μεγάλο καί διαρκές σχολεῖο ἐλπίδας, ὑπομονῆς, πνευματικῆς ἀντιστάσεως, ἠθικῆς ἐλευθερίας καί ἐθνικῆς ἀφυπνίσεως. Μόνον ἔτσι μποροῦσε νά ἐπιτευχθεῖ ἡ Παλιγγενεσία. Καί μόνον ἔτσι ἐξηγεῖται ἡ βαθειά Πίστη τῶν πρωταγωνιστῶν τοῦ 1821. "Μάχου ὑπέρ Πίστεως καί Πατρίδος" ξεκινᾶ ἡ προκήρυξη τοῦ Ἀλ. Ὑψηλάντη τόν Φεβρουάριο τοῦ 1821. "Ὅταν πήραμε τά ὅπλα εἴπαμε πρῶτα ὑπέρ Πίστεως καί ὕστερα ὑπέρ Πατρίδος" βροντοφώναξε ὁ Θ. Κολοκοτρώνης στούς μαθητές τοῦ πρώτου Γυμνασίου τῆς ἀπελευθερωμένης Ἀθήνας. Γι' αὐτά βασανίσθηκαν καί γι' αὐτά ἀγωνίσθηκαν οἱ πρόγονοί μας. Ἐμεῖς οἱ νεώτεροι ὀφείλουμε νά μήν τούς διαψεύσουμε.

18 Μαρ 2010

ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ Η 25η ΜΑΡΤΙΟΥ

Κωνσταντίνος Χολέβας Πολιτικός Επιστήμων

Οι πρεσβείες μας, οι Ομογενείς μας και ο ελληνόκτητος εμπορικός μας στόλος που φέρει στα πέρατα της γης την ελληνική σημαία είναι οι κυριώτεροι παράγοντες διεθνούς προβολής της πατρίδας μας. Προβάλλουν την ιστορία μας, τον πολιτισμό μας, τα εθνικά συμφέροντα και τις δυνατότητες του συγχρόνου Ελληνισμού, ο οποίος πολλά μπορεί να επιτύχει παρά το κακό οικονομικό και ψυχολογικό κλίμα των ημερών. Προκαλεί, λοιπόν, δυσάρεστη έκπληξη η πρόσφατη απόφαση του Υπουργείου Εξωτερικών να μην εορτασθεί η 25η Μαρτίου με επίσημες δεξιώσεις από τις πρεσβείες μας στο εξωτερικό δήθεν για λόγους περικοπής εξόδων.
Η ίδια εγκύκλιος που δημοσιεύθηκε στον τύπο καταδεικνύει ότι ουσιαστικά δεν πρόκειται για περιστολή δαπανών αφού τα χρήματα αυτά θα χρησιμοποιηθούν για άλλες εκδηλώσεις. Και διερωτώμαι: Υπάρχουν σημαντικότερες εκδηλώσεις από τον εορτασμό της εθνικής ανεξαρτησίας και της επανόδου των Ελλήνων στον χώρο των ελευθέρων λαών; Με ποια κριτήρια το ΥΠ. ΕΞ. κρίνει ότι δεν πρέπει φέτος να δοθεί στους Έλληνες διπλωμάτες να προβούν σε μία στοιχειώδη κίνηση εθνικής αξιοπρεπείας, στην οποία προβαίνουν όλες οι χώρες του κόσμου; Πόσο θα ταπεινωθούν οι Έλληνες Ομογενείς ανά την Υφήλιο όταν μάθουν ότι φέτος η επίσημη εκπροσώπηση της πατρίδας τους δεν θα τους δώσει την ευκαιρία να αισθανθούν εθνικά υπερήφανοι και μάλιστα όταν βλέπουν την Τουρκία και τα Σκόπια να διοργανώνουν πανηγυρικές δεξιώσεις και τελετές;
Η υποβάθμιση των εθνικών επετείων αποτελεί μεγάλη ασέβεια προς τη μνήμη όλων των προγόνων μας που έδωσαν τη ζωή τους για την Ελευθερία μας. Και το δυσάρεστο είναι ότι παράλληλα προς αυτή την ενέργεια του ΥΠ.ΕΞ έχουμε και την ομάδα των εθνομηδενιστών διανοουμένων που επιχειρούν να μειώσουν τη σημασία της 25ης Μαρτίου και γενικά της Ελληνικής Επαναστάσεως.
Ουδείς αμφισβητεί ότι τα δημόσια οικονομικά βρίσκονται σε προβληματική κατάσταση. Όμως η κατάργηση του εορτασμού στις Πρεσβείες μας δημιουργεί την ανησυχία μήπως υπό το πρόσχημα της κρίσης οδηγηθούμε σε σοβαρότερες και οδυνηρές εθνικές υποχωρήσεις. Προσωπικά βρίσκω πολύ ενδιαφέρουσα τη σχετική συλλογή υπογραφών από την ιστοσελίδα www. antibaro.gr και προτείνω όλοι να συμμετάσχουμε.

16 Μαρ 2010

ΜΕΓΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ - ΜΕΓΑΣ ΚΑΝΩΝ


Στην αρχή της Μεγάλης Σαρακοστής, στο μεγάλο απόδειπνο των τεσσάρων πρώτων ημερών της Α΄ Εβδομάδας των Νηστειών διαβάζεται χωρισμένος σε τέσσερα μέρη ο Μεγάλος Κανόνας και ολόκληρος την Πέμπτη της Ε΄ εβδομάδας των Νηστειών. Ψάλλεται σε ήχο πλ. β΄ που είναι ιδιαίτερα κατανυκτικός, εκφραστικός του πένθους και της συντριβής της καρδιάς
Μπορούμε να περιγράψουμε τον κανόνα αυτό σαν ένα θρήνο μετάνοιας που μας μεταφέρει στο βάθος και στο πεδίο δράσης της αμαρτίας, κλονίζοντας τη ψυχή μας με την απόγνωση, τη μετάνοια και την ελπίδα. Με μιά μοναδική τέχνη ο Άγιος Ανδρέας συνυφαίνει τα μεγάλα βιβλικά θέματα: Αδάμ και Εύα, Παράδεισος και Πτώση, Πατριάρχες, Νώε και κατακλυσμός, Δαβίδ, Χώρα της Επαγγελίας και τελικά Χριστός και Εκκλησία, ομολογία των αμαρτιών και μετάνοια. Τα γεγονότα της ιερής ιστορίας παρουσιάζονται σαν γεγονότα της ζωής μου. Οι ενέργειες του Θεού στο παρελθόν αποβλέπουν σε μένα και στη σωτηρία μου, η τραγωδία της αμαρτίας και η προδοσία παρουσιάζονται σαν προσωπικά δική μου τραγωδία. Η ζωή μου παρουσιάζεται σαν ένα κομμάτι της μεγάλης πάλης ανάμεσα στο Θεό και στις δυνάμεις του σκότους που επαναστατούν εναντίον του.
Η πνευματική ιστορία του κόσμου είναι επίσης και δική μου ιστορία. Γίνονται για μένα μια πρόκληση με τα αποφασιστικά γεγονότα και τις πράξεις από το παρελθόν, που το νόημά τους και η δύναμή τους είναι αιώνια, γιατί κάθε ανθρώπινη ψυχή - μοναδική και ανεπανάληπτη - συγκινείται από το ίδιο δράμα, αντιμετωπίζει την ίδια τελικά εκλογή, ανακαλύπτει την ίδια πραγματικότητα.
Το έργο και ο σκοπός του Μεγάλου Κανόνα είναι να ξεσκεπάσει την αμαρτία και έτσι να μας οδηγήσει στη μετάνοια. Η αποκάλυψη αυτή, δεν γίνεται με ορισμούς και απαριθμήσεις, αλλά με μια βαθειά ενατένηση στη μεγάλη βιβλική ιστορία που είναι η ίδια η ιστορία της αμαρτίας, της μετάνοιας και της συγγνώμης.
Καταλαβαίνουμε ότι αμαρτία είναι, πρώτα απ' όλα, η άρνηση ότι η ζωή είναι προσφορά ή θυσία στο Θεό, με άλλα λόγια δηλαδή, η άρνηση ότι η ζωή έχει θεϊκό προσανατολισμό, ότι η αμαρτία, επομένως, είναι από τις ρίζες της, η παρέκκλιση της αγάπης μας από τον τελικό σκοπό της.
Για να καταλάβουμε σωστά τον Μεγάλο Κανόνα θα πρέπει να ξέρουμε την Αγία Γραφή και να έχουμε την ικανότητα να μεταφέρουμε τα νοήματά του στη ζωή μας.
Κανόνες στην εκκλησιαστική υμνογραφία λέγονται ύμνοι μεγάλοι, αποτελούμενοι από μικρότερες ενότητες, που ονομάζονται Ωδές. Κάθε Ωδή (σημαίνει άσμα θρησκευτικό, από το ρήμα άδω) αποτελείται από τον ειρμό, που είναι η πρώτη στροφή κάθε Ωδής και χρησιμεύει σαν υπόδειγμα και βάση των στροφών που ακολουθούν, τα λεγόμενα τροπάρια (τρέπονται σύμφωνα με τον ειρμό).
Μέγας ονομάσθηκε για την έκτασή του, αποτελείται από εννέα ωδές, έντεκα ειρμούς (η β΄και η γ΄ ωδή έχουν από δύο ειρμούς) και 250 τροπάρια (25 η α΄ ωδή, 41 η β΄, 28 η γ΄, 29 η δ΄, 23 η ε΄, 33 η στ΄, 22 η ζ΄, 22 η η΄ και 27 η θ΄).
Συντάχθηκε από τον Άγιο Ανδρέα αρχιεπίσκοπο Κρήτης, ο οποίος γεννήθηκε γύρω στα 660 στη Δαμασκό. Έγινε μοναχός στα Ιεροσόλυμα και κληρικός στη Κωνσταντινούπολη. Ψηφίσθηκε μετά το 710 αρχιεπίσκοπος Κρήτης. Άφησε πλούσιο συγγραφικό έργο, κυρίως υμνογραφικό και ομηλιτικό.
Την Πέμπτη της Ε΄ εβδομάδας των Νηστειών, στα μοναστήρια ψάλλεται ολόκληρος την δ΄ ώρα της νύκτας, γύρω στα μεσάνυχτα και στους ενοριακούς ναούς το βράδυ της Τετάρτης μαζί με το μικρό απόδειπνο, της ίδιας εβδομάδας.
Το θέμα και το σκοπό του Κανόνα περιγράφει το συναξάρι της Ε΄ Εβδομάδας των Νηστειών: Ο ποιητής, με πλήθος αγιογραφικών ιστορημάτων και παραδειγμάτων, θετικών και αρνητικών, από την πλάση και τη πτώση του Αδάμ ως την Ανάληψη του Χριστού και τον ευαγγελισμό της ανθρωπότητος από τους Αποστόλους, παρακινεί κάθε ψυχή να μιμείται τις καλές πράξεις, ν' αποφεύγει τις φαύλες και να καταφεύγει πάντα στο Θεό με μετάνοια, δάκρυα, εξομολόγηση και κάθε ευαρέστηση.

ΑΓ. ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΡΗΤΗΣ, ο συγγραφέας του Μεγάλου Κανόνος

Ο άγιος Ανδρέας ο Κρήτης έζησε τον 8ο αιώνα μ. Χ.
Γεννήθηκε στην Δαμασκό από ευσεβείς γονείς, τον Γεώργιο και την Γρηγορία. Από την ηλικία των δεκαπέντε χρόνων πήγε στα Ιεροσόλυμα και υπηρέτησε στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων ως Αναγνώστης και Μοναχός. Συμμετείχε στην Στ' Οικουμενική Σύνοδο, που συγκροτήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, ως εκπρόσωπος του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Μετά το τέλος της Συνόδου χειροτονήθηκε Διάκονος στην Βασιλεύουσα και διορίσθηκε διευθυντής ορφανοτροφείου της Πόλης. Μετά από μερικά έτη έγινε Αρχιεπίσκοπος Κρήτης. Ήταν προσωπικότητα πλουτισμένη με πολλά χαρίσματα, γι’ αυτό και αγαπήθηκε από τον λαό του Θεού, τον οποίον πρώτος αυτός αγάπησε και θυσιαστικά διακόνησε. Το 740 μ. Χ. μετέβη στην Κωνσταντινούπολη για διάφορες υποθέσεις. Στην επιστροφή όμως και ενώ ταξίδευε με το καράβι, εγκατέλειψε τα εγκόσμια και έθαψαν το σώμα του στην Ερεσσό της Μυτιλήνης, στον Ιερό Ναό της αγίας Αναστασίας.
Ο άγιος Ανδρέας, Αρχιεπίσκοπος Κρήτης, αποκαλείται από τον ιερό υμνογράφο “σοφός υφηγητής του Θείου Πνεύματος και Πατέρων κλέος”. Και δικαίως γιατί υπήρξε μεγάλος Πατήρ της Εκκλησίας και αληθινός Θεολόγος. Με το θεολογικό, αλλά και το ποιητικό του χάρισμα, “μιμούμενος του Δαβίδ την κινύρα, εμελώδησε τας της Χάριτος ωδάς”. Συνέγραψε τον Μέγα Κανόνα, οι εννέα ωδές του οποίου αποστάζουν το μέλι της Χάριτος, που γλυκαίνει και ευφραίνει τις ακοές και τις καρδιές των πιστών.

15 Μαρ 2010

15 ΜΑΡΤΙΟΥ: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ

Πηγή: http://www.sansimera.gr/

Η Παγκόσμια Ημέρα Καταναλωτή καθιερώθηκε το 1983 με απόφαση του ΟΗΕ, σε ανάμνηση μιας ομιλίας του αμερικανού προέδρου Τζον Κένεντι, που έθεσε τις βάσεις του καταναλωτικού κινήματος.
Στις 15 Μαρτίου του 1962 ο Τζον Κένεντι, σε μία μνημειώδη ομιλία του στο Κογκρέσο, σκιαγράφησε τα τέσσερα βασικά καταναλωτικά δικαιώματα: Ικανοποίηση των βασικών αναγκών, ασφάλεια, πληροφόρηση και επιλογή.
Είπε, μεταξύ άλλων: « Καταναλωτές είμαστε όλοι! Πρόκειται για τη μεγαλύτερη οικονομική μονάδα, η οποία επηρεάζει, αλλά και επηρεάζεται σχεδόν από κάθε δημόσια ή ιδιωτική οικονομική απόφαση. Ο καταναλωτής είναι η μόνη σημαίνουσα οικονομική μονάδα, η οποία δεν είναι αποτελεσματικά οργανωμένη και της οποίας οι απόψεις δεν ακούγονται.»

Σχετικοί Δικτυακοί Τόποι:
  • Ινστιτούτο Καταναλωτών (INKA)
  • Ένωση Καταναλωτών - Ποιότητα Ζωής (Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ.)
  • Consumers International

Χρήμα, πολιτισμός κι ευτυχία

του Κώστα Τσιρόπουλου

Η οικονομική κρίση, που ξέσπασε και συνταράζει την οικουμένη ολόκληρη σήμερα, απογυμνώνει τον άνθρωπο της καταναλωτικής κοινωνίας από εκείνες τις πενιχρές – αλλά λυσσαλέα διαφημιζόμενες – βεβαιότητες που καλλιεργούν συστηματικά τα τελευταία χρόνια οι πολύμορφοι πράκτορες του πνευματικού μηδενισμού.
Επιδιώκοντας να σκοτώσουν τον Θεό – την θρησκεία, την Πατρίδα, τους θεσμούς που επί αιώνες οι άνθρωποι εχαλκούργησαν με κόπο κι επιμονή για να αποκτήσουν στήριγμα στην εύθραυστη εγκοσμιότητά τους, – όχι πλέον άνθρωποι απλοί αλλά πανεπιστημιακοί οιηματίες και στοχαστές επίπεδοι, λυσσαλέοι υπηρέτες του πνευματικού μηδενισμού, άπλωσαν σε όλο τον κόσμο μίαν επίπεδη, γοητευτική εγκοσμιότητα – μοναδικό αντιστύλι στην βεβαιότητα του θανάτου ως τέλους της περιπέτειας του Ανθρώπου – ως όντος που τα άνω θωρεί.
Πολλές κατοικίες, πολλά μέσα μετακίνησης, πολλές διασκεδάσεις, – συχνά υπό το προσωπείο ενός δυσοίωνου «πολιτισμού», – πολλές απολαύσεις του σαρκικού ανθρώπου ώστε να καταπνιγεί τελείως, να εξοντωθεί ο όρθιος, ο ευθύς, ο άγρυπνος εσωτερικά άνθρωπος. Να πιστέψει, και να δεχθεί πως πεθαίνοντας, πεθαίνει τελειωτικά, πεθαίνει πλήρως, δεν υπάρχει τίποτε πίσω από το σκοτεινό, συχνά ζοφερό, παραπέτασμα του θανάτου. Επομένως, ας χαρούν, όσοι μπορούν, όπως μπορούν οι θνητοί την εγκοσμιότητά τους κι ας καταπνίξουν εντός τους οποιοδήποτε πνευματικό σκίρτημα, κάθε μεταφυσικό διερώτημα, οποιαδήποτε νοσταλγική έφεση προς μία πραγματικότητα, υπέρτερη ετούτης που απλώνει μαυλιστικά εμπρός τους η καταναλωτική κοινωνία.
Έτσι, ολόκληρη η ανθρωπότητα, υποχείρια και του μεγάλου κεφαλαίου – λυσσαλέου εχθρού του Θεού και του πνεύματος – και των ηγετών του σημερινού κόσμου, πολιτικών και δημοσιογράφων, ζει και λειτουργεί για να καταναλώνει, – δεν καταναλώνει για να ζει – έχοντας αποδεχθεί τον θάνατο ως φορέα του μηδενός, έχοντας επομένως ποδοπατήσει τον Θεό και τον πνευματικό πολιτισμό που ανορθώνει τον άνθρωπο.
Πού να στραφεί, όμως, αυτός ο απογυμνωμένος άνθρωπος, ο άνθρωπος ο παγιδευμένος από την ματαιότητα του χρόνου, τώρα που ξέσπασε, ζοφερή, η οικονομική κρίση, αυτή η υστερία που τον απογυμνώνει από την βεβαιότητα της εγκοσμιότητάς του, που τον παρωθεί, όχι πλέον να απολαμβάνει αλλά να αναρωτιέται; Και τί θα του ειπούν σήμερα όσοι ευφυέστατοι πανεπιστημιακοί, διανοούμενοι, πολιτικοί, δημοσιογράφοι τον προέτρεπαν επίμονα να χαρεί την ζωή αυτή ως μοναδική που του δόθηκε, λακτίζοντας τον «πειρασμό» του Θεού και αποψιλώνοντας την ουσία του πνευματικού πολιτισμού, υποβιβάζοντάς τον σε διασκέδαση;
Η οικονομική αυτή κρίση δημιουργεί συγκλονιστικά ρήγματα στην συνείδηση του ανθρώπου των καιρών μας διότι ξεγυμνώνει την καταναλωτική κοινωνία από την λικνιστική γοητεία του μηδενός και τον παρωθεί να επανέλθει στα μεγάλα, διαχρονικά διερωτήματα – και να ψαύσει ίσως την ιερή ελπίδα μιας ζωής μετά την ζωή αυτή, ενός κόσμου πέρα από τον κόσμο της κατανάλωσης, μιας πραγματικότητας που κι όταν θαμπόφεγγε, την προπηλάκιζε υπό τις ευφυείς ιαχές των «μορφωμένων», των «φημισμένων», των «σπουδαίων» της αρρωστημένης πλέον αυτής κοινωνίας. Διότι όταν μία ανθρώπινη κοινωνία τρέφεται μόνο με χρήμα, με τις εγκόσμιες τροφές που αυτό τις προσφέρει, αρρωσταίνει βαριά και προγεύεται τον αφανισμό της.
Και τώρα, τί θα δώσει ο άνθρωπος των καιρών μας ως αντάλλαγμα της ψυχής του; Πώς, μεθυσμένος από την τρυφηλή εγκοσμιότητά του, να λησμονήσει τον θάνατο που καιροφυλακτεί εκ γενετής στην θύρα του κόσμου, και να ξαναθυμηθεί πως υπάρχει ο Θεός και πως μέσα στο σαρκίο του που κινδυνεύει, αγρυπνεί μια ψυχή;

Πηγή: Περιοδικό «ΕΥΘΥΝΗ» - ΤΟ ΖΩΝΤΑΝΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ (http://istologio.org)

ΠΡΟΤΙΜΟΥΜΕ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

Κωνσταντίνος Μαυρίκος
Οικονομολόγος, MSc Marketing& Communication

Λίγο έως πολύ, νομίζω πως όλοι έχουν αντιληφθεί την μεγάλη οικονομική κρίση που εξελίσσεται σε όλο τον κόσμο. Δεν θα προχωρήσωσε αναλύσεις των αιτιών και ούτε σε προβλέψεις επιδείνωσης, που λίγο πολ;y όλοι τις αναμένουν.
Αντίθετα κρίνω πολύ σημαντικό να δώσω μια κρίσιμη σύσταση που μπορεί να εμποδίσει σε ένα βαθμοό την επιδείνωσει που όλοι περιμένουμε...
Στηρίξτε τα ελληνικά προϊόντα και υπηρεσίες, γιατί έτσι θα στηρίξετε τις θέσεις εργασίας σας και θα δημιουργήσετε θέσεις εργασίας για συμπατριώτες σας!!!
Σκεφτείτε μερικά απλά παραδείγματα αλλαγών και τις επιπτώσεις τους:

  1. Αντί για τυρί gouda ψωνίστε Λογάδι Ηπείρου ή Μακεδονικό Τυρί. Λιώνουν το ίδιο καλά στην πίτσα και στα τοστ.
  2. Αντί για Coca Cola, Pepsi Cola, αγοράστε αναψυκτικά Lux, Εψα.
  3. Αντί για Heineken και Amstel, αγοράστε Kraft, Βεργίνα ή προτιμήστε ελληνικά κρασιά.
  4. Αντί για μακαρόνια Barilla, Misco που παράγονται από πολυεθνική, αγοράστε μακαρόνια Μέλισσα.
  5. Αντί για ...... προσούτο, αγοράστε ελληνικά αλλαντικά.
  6. Αντί για σκληρό τυρί Δανίας, αγοράστε ελληνικά κεφαλοτύρια (παράδειγμα Γκλίτσα, Όλυμπος).
  7. Αντί για γάλα εισαγωγής Βερόπουλου και Lidl αγοράστε γάλα, ΑΓΝΟ, ΜΕΒΓΑΛ, Όλυμπος, ΔΕΛΤΑ.
  8. Αντί για Ουίσκυ, αγοράστε τσίπουρο, ούζο, τσικουδιά.
  9. Αντί για σοκολάτες Nestle, αγοράστε σοκολάτες ΙΟΝ.
  10. Αντί για ταξίδια εκτός Ελλάδας, προτιμήστε φέτος την Ελλάδα και μόνο!!Αντί για Marlboro, Camel των αγαπημένων αμερικάνων, αγοράστε ΚΑΡΕΛΙΑ, ΣΕΚΑΠ.
Δείτε τις επιπτώσεις τους:
  • Όταν αγοράζετε προϊόντα πολυεθνικών εταιρειών, αποδυναμώνετε τις Ελληνικές Παραγωγές. Αποδυναμώνοντας Ελληνικές Παραγωγές, βοηθάτε στην επιδείνωση της ανεργίας. Αντίθετα ενισχύοντας Ελληνικές Παραγωγές σε τόσο δύσκολους καιρούς, βοηθάτε την διατήρηση και αύξηση θέσεων εργασίας!!
  • Όταν αγοράζετε εισαγόμενα προϊόντα, ουσιαστικά δίνετε ένα 50% των χρημάτων σας σε εργοστάσια άλλων χωρών που απασχολούν αποκλειστικά αλλοδαπούς.
  • Σκεφτείτε επίσης ότι αν η κάθε Ελληνική Οικογένεια στρέψει 500 ευρώ ετησίως σε ελληνικά προϊόντα, τότε για κάθε χίλιες oικογένειες, θα αυξηθεί άμεσα η ζήτηση ελληνικών προϊόντων κατά 500.000 ευρώ και θα δημιουργηθεί μαι τελική κυκλοφορία χρήματος ισοδύναμη με περίπου 4.500.000 ευρώ στην αγορά!! Ή πιο απλά, 1000 οικογένειες μπορούν να δημιουργήσουν 100-150 θέσεις εργασίας τουλάχιστον!!! Αλλάζοντας απλά την κατανάλωση από προϊόντα πολυεθνικών και από εισαγόμενα προϊόντα. Τελικά σκεφτείτε ότι αν όλοι μας υιοθετήσουμε μια τέτοια συνήθεια, τότε 1.000.000 οικογένειες θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε στην πρόσληψη 100,000-150.000 συμπατριωτών μας!!!
Επομένως όταν κάνετε την επόμενη αγορά σας, σκεφτείτε ότι ίσως να βοηθάτε μεσοπρόθεσμα την επαγγελματική σας εξέλιξη ή την επαγγελματική εξέλιξη αγαπημένων σας προσώπων.
ΜΠΟΡΟΥΜΕ!!!

14 Μαρ 2010

"Αγαπητοί Έλληνες". Πρωτοφανής ενέργεια του STERN, που απαντά στα ελληνικά!

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ!
Με μια πρωτόγνωρη ενέργειά του, ο δημοσιογράφος Walter Wüllenweber, δημοσιεύει στο Γερμανικό περιοδικό STERN, ανοιχτή επιστολή προς τους Έλληνες, στην ελληνική γλώσσα, με την οποία απολογείται για τη στεναχώρια που μας προκάλεσε, ενώ δεν παραλείπει (και αυτός), να αναφερθεί στα αμέτρητα e-mails διαμαρτυρίας "που ξεχειλίζουν" το γραμματοκιβώτιό του, όπως λέει χαρακτηριστικά!
Διαβάστε τι λέει:

Αγαπητοί Έλληνες,
Σίγουρα σας συμβαίνει ό,τι και σε εμάς τους Γερμανούς: Όταν σκεφτόμαστε την Ευρωπαϊκή Ένωση, το μυαλό μας πάει σε αυτόν τον συγκεχυμένο μηχανισμό στις Βρυξέλλες, όπου καλοπληρωμένοι γραφειοκράτες, μαζί με ξεδιαλεγμένους στην πατρίδα τους πολιτικούς, συνεχώς παράγουν εκνευριστικούς κανόνες. Έτσι έβλεπα εγώ τα πράγματα έως τώρα. Ξαφνικά όμως, η άποψή μου για την Ευρώπη και την Ε.Ε. άλλαξε ριζικά. Κι αυτό το οφείλω σε εσάς.
Όλα ξεκίνησαν με μια επιστολή προς εσάς τους Έλληνες, την οποία έγραψα πριν από λίγες εβδομάδες στο περιοδικό Stern. Οφείλω να ομολογήσω: Η επιστολή περιείχε βαριές κατηγορίες. Και μου απαντήσατε, και μάλιστα σε βαθμό που το ηλεκτρονικό μου γραμματοκιβώτιο ακόμη ξεχειλίζει. Η αντιπαράθεση μεταξύ Γερμανών κι Ελλήνων που έχει ξεσπάσει εδώ και εβδομάδες, είναι σφοδρή και συναισθηματικά φορτισμένη, από την άλλη όμως, είναι απαραίτητη και προπάντων πραγματικά γόνιμη. Και από τότε η Ε.Ε. δεν αποτελεί πλέον απλώς έναν λαβύρινθο διατάξεων για μένα. Τώρα, με την αντιπαράθεση ανάμεσα σε εσάς τους Έλληνες κι εμάς τους Γερμανούς, είναι που η Ευρώπη ξεκινά πραγματικά για μένα.
Θα συμφωνήσετε πως έως τώρα τα πράγματα είχαν ως εξής: Όποτε προκύπτει κάποιο θέμα μεταξύ Ελλήνων και Γερμανών, η καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ συναντιέται με τον πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου. Εμείς οι πολίτες είμαστε μονάχα θεατές. Μπροστά στην τηλεόραση. Τώρα, σε αυτή την κρίση, εμείς οι πολίτες αρχίσαμε επιτέλους να συνομιλούμε μεταξύ μας, χωρίς τους αρχηγούς των κυβερνήσεων. Η ελληνογερμανική συζήτηση αποτελεί την αρχή μιας πραγματικής, ευρωπαϊκής δημόσιας σφαίρας.
Ενόψει αυτού του γεγονότος, γίνεται εμφανές ότι η αντιπαράθεση είναι προτιμότερη από τη σιωπή. Οι κατηγορίες που επιτέλους εκφέρονται, πραγματικά μας πάνε μπροστά. Και τις δύο πλευρές.
Φυσικά πόνεσε η αντιπαράθεση αυτή. Όταν σας κατηγορούμε ότι είστε διεφθαρμένοι και εξαπατάτε την υπόλοιπη Ευρώπη, βεβαίως αυτό σας χαλάει τη διάθεση. Κι όταν ανώνυμοι επιστολογράφοι μου προτείνουν να με επεξεργαστούν παράγοντας γύρο ή όταν ελληνικές εφημερίδες παριστάνουν το Άγαλμα της Νίκης στην ομώνυμη στήλη με σβάστικα, αυτά με κάνουν να ξεροκαταπίνω. Συνολικά, όμως, με διδάξατε πολλά: Το γεγονός ότι γερμανικές εμπορικές αλυσίδες όπως η Lidl και η Saturn κατέκτησαν την ελληνική αγορά, συμμετέχοντας έτσι ενεργά στη διαμόρφωση της ελληνικής οικονομίας, την οποία κατακρίνω, αυτό το αγνοούσα τελείως.
Όπως επίσης αγνοούσα το ύψος των υπέρογκων κερδών που η Ελλάδα αποφέρει στη γερμανική βιομηχανία όπλων. Το 13 τοις εκατό των συνολικών γερμανικών εξαγωγών όπλων διοχετεύεται αποκλειστικά στην Ελλάδα. Αγοράζετε τόσα άρματα μάχης και τουφέκια, επειδή αντιλαμβάνεστε τη σύμμαχό μας στο ΝΑΤΟ, Τουρκία, ως απειλή. Και ποιος εφοδιάζει την Τουρκία με όπλα; Πάλι εμείς οι Γερμανοί. Η γερμανική αμυντική βιομηχανία λοιπόν, επωφελείται από μια διαμάχη, την οποία η μεγάλη πλειοψηφία των Γερμανών πολιτών θεωρεί περιττή. Οφείλω να ομολογήσω: Όσον αφορά αυτό το θέμα, εσείς οι Έλληνες έχετε ένα ισχυρό επιχείρημα με το μέρος σας.
Στην επιστολή μου είχα περιγράψει το αίσθημα της αδυναμίας που νιώθουμε εμείς οι Γερμανοί, λόγω του ότι και η δική μας οικονομική σταθερότητα εξαρτάται από τις αποφάσεις που λαμβάνει η δική σας κυβέρνηση. Μια κυβέρνηση, την οποία εμείς δεν έχουμε τη δυνατότητα να εκλέξουμε. Η δημόσια συζήτηση στη Γερμανία δεν έμεινε χωρίς αποτέλεσμα στην Ελλάδα. Άσκησε ακόμη περισσότερη πίεση σε εσάς τους Έλληνες, ώστε να αντιμετωπίσετε τα προβλήματα. Ισχυρίζομαι το εξής: Οι διαμαρτυρίες εκ μέρους εμάς των Γερμανών διευκολύνουν την κυβέρνησή σας να φέρει εις πέρας την εφαρμογή των απαραίτητων, σκληρών οικονομικών μέτρων. Επομένως, δεν υπάρχει μόνο μια νέα δημόσια σφαίρα στην Ευρώπη. Αυτή δρα κιόλας.
Φυσικά εσείς οι Έλληνες αυτό θα το θεωρείτε παρέμβαση στις εσωτερικές σας υποθέσεις. Μα αυτό ακριβώς είναι. Η γερμανική δημοσιότητα επενέβη σε θέματα, τα οποία πρέπει να αποφασιστούν στην Ελλάδα. Αυτό άραγε είναι επιτρεπτό; Ως νέος δημοσιογράφος έκανα ρεπορτάζ για τον πόλεμο στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Τότε, ακόμη και σε περιπτώσεις σοβαροτάτων παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις ενός κυρίαρχου κράτους απαγορευόταν σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο. Ως προς αυτό το σημείο το Διεθνές Δίκαιο στο μεταξύ έχει τροποποιηθεί. Όσον αφορά την οικονομική και δημοσιονομική πολιτική, όμως, τα κράτη εξακολουθούν να είναι απολύτως κυρίαρχα. Θεωρητικά. Στην πραγματικότητα με την παγκοσμιοποίηση οι οικονομίες των χωρών έχουν συνδεθεί τόσο στενά, τόσο άρρηκτα, ώστε οι αποφάσεις που λαμβάνει η κυβέρνηση της μιας χώρας να έχουν αναπόφευκτες επιπτώσεις στην οικονομία και συνεπώς και στη ζωή των ανθρώπων σε μια άλλη χώρα. Στην Ε.Ε. οι επιδράσεις αυτές είναι ακόμη πιο ισχυρές και άμεσες. Η οικονομική πολιτική της κυβέρνησης Παπανδρέου, συνεπώς, επεμβαίνει πάντοτε και στη γερμανική οικονομία, παρόλο που δεν το επιδιώκει.
Και γι’ αυτό το λόγο είναι απολύτως κατανοητή και δικαιολογημένη η παρέμβαση της γερμανικής δημοσιότητας και των Γερμανών πολιτών στις πολιτικές αποφάσεις της Ελλάδας. Όπως και το αντίστροφο!
Κι ακριβώς αυτό είναι που έμαθα τις τελευταίες εβδομάδες μέσα από την αντιπαράθεσή μας: Στην Ε.Ε. δεν υπάρχουν πλέον εσωτερικές υποθέσεις.

Με εγκάρδιους χαιρετισμούς,

Walter Wüllenweber

11 Μαρ 2010

ΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΣΕ...ΠΙΘΑΝΕΣ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ

πρωτοπρ. π. Γεώργιος Δορμπαράκης

Ἡ ἀναφορά μας συνιστᾶ μιά μικρή ἀπόπειρα νά
δώσει ἀπαντήσεις σέ ὁρισμένα ἐρωτήματα τά ὁποῖα ταλανίζουν κατά
κάποιο τρόπο τή σκέψη ἀρκετῶν ἀδελφῶν μας χριστιανῶν. Εἶναι μιά
προσπάθεια νά ποῦμε ὁρισμένα γνωστά καί αὐτονόητα ἴσως πράγματα γιά
ἀλήθειες τῆς πίστεώς μας, πού κάτω ἀπό ἄλλες ἱστορικές συνθῆκες θά
θεωροῦνταν δεδομένες σέ ὅλους. Ὅμως ἔχει τονιστεῖ ἐπαρκῶς στίς ἡμέρες
μας ὅτι ἔχει παρέλθει ἀνεπιστρεπτί ἡ ἐποχή τῶν αὐτονοήτων! Κάθε τι πού
θεωρεῖται αὐτονόητο πρέπει νά ἐξηγεῖται, εἰδικά σέ θέματα τῆς
χριστιανικῆς πίστεως, γιατί δυστυχῶς κ α ί ἡ πίστη μας στρεβλώνεται
πολλές φορές ἀπό τήν εὐκολία πού ὑπάρχει πιά στόν καθένα, μέ τόσα
τεχνικά καί ἠλεκτρονικά μέσα, νά προβάλλει ὡς χριστιανικό καί
ὀρθόδοξο ὁτιδήποτε ὁ ἴδιος νομίζει ὅτι εἶναι τέτοιο, κ α ί ἀπό τήν
ὀλιγωρία δυστυχῶς ἀπό τήν ἄλλη τῶν περισσοτέρων χριστιανῶν, οἱ ὁποῖοι
δέν φαίνεται νά ἀφιερώνουν κάποιο χρόνο γιά μελέτη πνευματικῶν
βιβλίων, ἰδίως δέ τοῦ καθαυτό λόγου τοῦ Θεοῦ, τῆς ἁγίας Γραφῆς.

῎Ετσι δι᾽ ὀλίγων θά ἀσχοληθοῦμε μέ τά παρακάτω
ἐρωτήματα, πού θεωροῦνται ὅμως καίρια γιά τήν πίστη μας:

1. Εἶναι ὁ Χριστιανισμός θρησκεία;
2. ᾽Εκκλησία εἶναι μόνον οἱ κληρικοί;
3. Ποιά ἡ σχέση τοῦ Χριστοῦ μέ τούς πιστούς;
4. Σώζονται μόνον οἱ ἀναμάρτητοι;
5. Παράδεισος καί κόλαση: τόποι σέ μιά ἄλλη ζωή;

1. Εἶναι ὁ χριστιανισμός θρησκεία;

Ἡ συνήθης ἀντίληψη τῶν περισσοτέρων
χριστιανῶν εἶναι ὅτι ὁ χριστιανισμός συνιστᾶ μία ἀπό τίς πολλές
θρησκεῖες πού ὑπάρχουν, καί μάλιστα τήν καλύτερη. Αὐτό ὅμως δέν εἶναι
ἀλήθεια. Πρῶτον, διότι ὁ χαρακτηρισμός ῾᾽καλύτερη θρησκεία᾽᾽ δέν ἔχει
ἀντικειμενικό χαρακτήρα, ἀφοῦ ὁ καθένας, καθώς στέκεται στό ἔδαφος τῆς
δικῆς του θρησκείας, κρίνει τά πράγματα μέ βάση τό δικό του ἀξιολογικό
σύστημα, καί δεύτερο, τό σημαντικότερο, κατά τήν πίστη μας, ἡ
χριστιανική πίστη ἔρχεται ὡς ἡ κατάργηση τῆς θρησκείας, δεδομένου ὅτι
ἡ θρησκεία κατανοεῖται ὡς ἡ προσπάθεια τοῦ ἀνθρώπου, μετά τήν πτώση
του στήν ἁμαρτία, νά βρεῖ τόν Θεό, τόν ὁποῖο ὄμως ῾῾κατασκευάζει᾽᾽ μέ
τή λογική καί τίς λοιπές ψυχικές δυνάμεις του, στήν προσπάθειά του νά
ἑρμηνεύσει τόν ἑαυτό του καί τόν κόσμο μέσα στόν ὁποῖο εὑρίσκεται.
Μέ ἄλλα λόγια ἡ κάθε θρησκεία ἐκκινώντας ἀπό τή δίψα τοῦ ἀνθρώπου νά βρεῖ κάποια δύναμη πέρα ἀπό αὐτόν, δεδομένου ὅτι ὁ ἄνθρωπος δημιουργήθηκε ἀπό τόν Θεό καί φέρεται
συνεπῶς φυσικά πρός Αὐτόν, στηρίζεται κυρίως στή φυσική αὐτή κίνηση,
κίνηση ἀπό τά κάτω πρός τά ἄνω, θά λέγαμε εἰκονιστικά, προκειμένου νά
βρεῖ τόν Θεό. Ἡ κίνηση αὐτή ὅμως δέν καταλήγει στήν εὕρεση τοῦ Θεοῦ,
διότι προσκρούει στό φράγμα τῆς ἁμαρτίας, - τό ὁποῖο δημιουργήθηκε ἀπό
τήν κακή χρήση τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου ἔναντι τοῦ δημιουργοῦ Θεοῦ,
μέ ἀποτέλεσμα τήν ἀλλοίωση καί τή ζόφωση τῆς εἰκόνας τοῦ Θεοῦ μέσα
στόν ἄνθρωπο -, ὁπότε ἡ κίνηση αὐτή ἐκφυλίζεται καί δημιουργεῖ
κατασκευάσματα τοῦ μυαλοῦ του, τά εἴδωλα, μέ κύριο γνώρισμα τό φόβο.
Πάνω σ᾽ αὐτά λειτουργοῦν, κατά τήν πίστη μας, καί οἱ πονηρές δυνάμεις,
γι᾽ αὐτό καί κατά τήν ῾Αγία Γραφή οἱ θρησκεῖες εἴτε λατρεύουν τή
θεοποιημένη φαντασία τοῦ ἀνθρώπου, ἄρα τό μεταφυσικό τίποτε, εἴτε
λατρεύουν τά δαιμόνια.
Ἡ πίστη μας λοιπόν ἀποτελεῖ τήν ὑπέρβαση τῆς θρησκείας. Ὁ χριστιανισμός, μολονότι ἔχει θρησκειακά στοιχεῖα καί
μπορεῖ νά χρησιμοποιεῖ ὡς τεχνικό ὅρο καί γι᾽ αὐτόν τόν ὅρο
῾῾θρησκεία᾽᾽, εἶναι κατ᾽ οὐσίαν ᾽Εκκλησία, κλήση τοῦ Θεοῦ δηλ. στόν
ἄνθρωπο, διότι ἀκριβῶς ὁ Θεός στήν ἀδυναμία τοῦ ἀνθρώπου νά Τόν βρεῖ,
ἀποκαλύπτεται, ῾῾κλίνει οὐρανούς καί κατέρχεται᾽᾽, δείχνοντας τό
ἀληθινό Του πρόσωπο, τό γεμάτο ἀγάπη καί στοργή πρός τό πλανεμένο πιά
πλάσμα Του, καί καλεῖ τόν ἄνθρωπο νά ἀνταποκριθεῖ στήν ἀγάπη Του
αὐτή, καί στήν πρώτη φάση τῆς ἀποκάλυψής Του, τήν Παλαιά Διαθήκη, καί
στή δεύτερη κυρίως, μέ τήν ἐνανθρώπησή Του στήν Καινή Διαθήκη. Ἡ
κίνηση ἀντιστρέφεται: Δέν εἶναι ὁ ἄνθρωπος πού ἀναζητεῖ τόν Θεό, ἀλλά
ὁ Θεός πού ἀναζητεῖ τόν ἄνθρωπο. ῾῾῏Ηλθεν ὁ ᾽Ιησοῦς ζητῆσαι καί σῶσαι
τό ἀπολωλός᾽᾽! Ὅσοι ἔνιωσαν τήν κλήση αὐτή τοῦ Θεοῦ, καί αὐτοί εἶναι
οἱ καλοπροαίρετοι ἄνθρωποι ὅλων τῶν ἐποχῶν, ἀνταποκρίθησαν καί
πίστεψαν στόν Χριστό, ἐντασσόμενοι στό ζωντανό σῶμα Του, τήν ἁγία Του
᾽Εκκλησία καί γινόμενοι παιδιά τοῦ Θεοῦ. ῾῾Ὅσοι ἔλαβον Αὐτόν (τόν
Χριστό), ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τέκνα Θεοῦ γενέσθαι῾᾽. Ὅλη ἡ ἀνθρώπινη
ἱστορία ἀπό τότε καί μετά εἶναι ὁ ἀγώνας τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ νά
῾῾κερδήσει᾽᾽ τήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου, μέσα στά πλαίσια ὅμως τῆς
ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου. Κι αὐτή ἡ ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου δημιουργεῖ
καί τήν κρίση στή ζωή του, ἀφοῦ ἀπό τή δική του τελικῶς συγκατάθεση
κρίνεται ἡ ἴδια ἡ σωτηρία του.

2. ᾽Εκκλησία εἶναι μόνον οἱ κληρικοί;

Ἡ πιό συνηθισμένη διαστροφή καί τό πιό συνηθισμένο λάθος: ἡ ταύτιση τῆς ᾽Εκκλησίας μέ τούς κληρικούς. Τό βλέπουμε συχνότατα: κάθε φορά πού κάποιος κληρικός, μεγαλόσχημος ἤ
ὄχι, θά περιπέσει σέ κάποιο σφάλμα, ἀμέσως θά σπεύσουν τά Μ.Μ.Ε., πού
δυστυχῶς εἶναι αὐτά πού διαμορφώνουν τίς περισσότερες φορές τίς συνειδήσεις τῶν νεοελλήνων, γιά νά ποῦν μέ πηχιαίους τίτλους: ῾Ἡ ᾽Εκκλησία ἔκανε τοῦτο ἤ ἐκεῖνο!᾽᾽ Λάθος; Διαστροφή; Μᾶλλον καί τά δύο. Σημασία ἔχει ὅτι ἡ ταύτιση αὐτή ᾽Εκκλησίας μέ κληρικούς συνιστᾶ
λάθος δογματικό γιά τήν πίστη μας. Διότι ἡ ᾽Εκκλησία, μέ βάση τήν
ἀποκάλυψη τοῦ Χριστοῦ καί τήν παράδοση τῶν ἁγίων ἀποστόλων, ἀποτελεῖ
῾῾σῶμα Χριστοῦ᾽᾽, ὁ Χριστός ἀποτελεῖ ῾῾τήν κεφαλήν τοῦ σώματος᾽᾽, ἐνῶ
οἰ κληρικοί, ὅπως καί οἱ λαϊκοί, συνιστοῦν τά μέλη τοῦ σώματος τοῦ
Χριστοῦ. Μέ ἄλλα λόγια ἡ ᾽Εκκλησία εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός,
ἐνῶ οἱ πιστοί, ἀνεξάρτητα ἀπό τή θέση καί τό διακόνημά τους, εἶναι
ἀκριβῶς μέλη τοῦ Χριστοῦ, ὑποκείμενα στίς ἁμαρτίες καί στά καθημερινά
σφάλματα καί ἑπομένως ἔχοντα ὅλα ἀνάγκη σωτηρίας. Οἱ πιστοί, -στόν
Χριστό πιστεύουμε καί -στήν ἁγία Του ᾽Εκκλησία καί ὄχι σέ κάποιο
μέλος, εἴτε εἶναι κληρικός εἴτε λαϊκός. ῎Αλλωστε, κατά τήν ὀρθοδοξία
μας, ὅλοι εἴμαστε ἱερεῖς μέ τή γενική ἔννοια τῆς πνευματικῆς ἱερωσύνης
λόγω τοῦ ἁγίου βαπτίσματος, πού μᾶς ἑνώνει μέ τήν πηγή τῆς
ἱερωσύνης,τόν ἴδιο τόν Χριστό. Ὁ κληρικός ἁπλῶς ἔχει ἐπιπρόσθετη
διακονική χάρη, τῆς εἰδικῆς ἱερωσύνης, καί συνεπῶς ἄν πέφτει ἤ
κρατιέται στήν πίστη λίγη σημασία ἔχει γιά τήν ἴδια τήν οὐσία τῆς
᾽Εκκλησίας. Θέλουμε νά ποῦμε ὅτι δέν ἀλλοιώνεται ἡ πίστη μας ἀπό τήν
ἁγιότητα ἤ ὄχι τῶν μελῶν της. Ὁ Χριστός, ὅπως εἴπαμε, μᾶς σώζει καί
ὄχι κάποιος κληρικός. Ὁ κληρικός ἁπλῶς συνεργεῖ, ὅπως ἄλλωστε πρέπει
ὅλοι νά κάνουμε, στή σωτηρία κάποιων, γινόμενος ἔτσι ὄργανο τοῦ
Χριστοῦ. Κατά συνέπεια ἡ ἐπιμονή γιά τήν ταύτιση αὐτή
᾽Εκκλησίας καί κληρικῶν μόνον ἐκ τοῦ πονηροῦ μπορεῖ πιά νά κατανοηθεῖ.

3. Ποιά ἡ σχέση τοῦ Χριστοῦ μέ τούς πιστούς;

Ἡ ἀπάντηση καί ἡ συνειδητοποίηση τῆς ἀπάντησης ἀπό
τούς χριστιανούς συνιστᾶ καί τό σημαντικότερο στοιχεῖο τῆς πίστεώς
τους. Ποιά ἡ σχέση μας μέ τόν Χριστό;
Καί πρῶτον, τή σχέση αὐτή δέν τήν διαμορφώσαμε
ἐμεῖς οἱ πιστοί, δέν τήν συλλάβαμε μέ τό μυαλό μας, ἀλλά ὀ ἴδιος ὁ
Χριστός, ὁ Ὁποῖος μέσα στά πλαίσια τῆς ἄπειρης ἀγάπης Του, καθώς ἦλθε πρός ἐμᾶς, μᾶς φώτισε τό νοῦ ὥστε νά ῾῾δοῦμε᾽᾽ τή σχέση μας μαζί Του. Καί ἡ σχέση αὐτή εἶναι σχέση ταύτισης μ᾽ ᾽Εκεῖνον. Δέν στέκει ὁ Χριστός δίπλα μας ἁπλῶς ἤ ἀπό πάνω μας ὡς τό ῾῾βαρύ ἄνω᾽᾽ ἄλλων θρησκειῶν. Μέ τήν ἐνανθρώπησή Του μᾶς ἐνσωμάτωσε στόν ἑαυτό Του, μᾶς ἔκανε, ὅπως ἤδη εἴπαμε καί παραπάνω, μέλη Του, κομμάτι Του, προέκταση κυριολεκτικά δική Του. Γιατί ὁ ἴδιος μᾶς εἶπε ὅτι εἶναι ἡ ἄμπελος καί ἐμεῖς τά κλήματα. Εἶναι τό δέντρο καί ἐμεῖς τά κλαδιά. Τά κλαδιά μέ τό
δέντρο δέν εἶναι ξεχωριστά πράγματα, ἀλλά ἴδια πραγματικότητα. Γι᾽ αὐτό καί οἱ ἀπόστολοι προσφέροντας τήν ἴδια ἀλήθεια θά ποῦν ὅτι συνιστοῦμε τά μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, εἴμαστε λιθάρια στό πνευματικό οἰκοδόμημά Του, στό ὁποῖο ὁ ῎Ιδιος εἶναι ὁ βασικός
ἀκρογωνιαῖος λίθος, εἴμαστε ντυμένοι τόν Χριστό, στήν ψυχή καί τό σῶμα. ῾῾Ὅσοι εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε, Χριστόν ἐνεδύσασθε!᾽᾽ Γι᾽ αὐτό καί ὅ,τι συμβαίνει σ᾽ ἐμᾶς ἀναφέρεται
τελικῶς στόν ἴδιο τόν Χριστό καί τό ἐκλαμβάνει κι ᾽Εκεῖνος σάν κάτι δικό Του. ῾῾Σαούλ, Σαούλ, τί μέ διώκεις;᾽᾽, λέει ὁ ἀναστημένος Χριστός στόν διώκτη τότε Σαούλ, τόν μετέπειτα ἀπόστολο Παῦλο. Δίωκε τούς Χριστιανούς ὁ Σαούλ καί ὁ Χριστός τό εἰσέπρατε γιά τόν ἑαυτό Του! Καί
μήν ξεχνᾶμε αὐτό πού ὁ ἴδιος πάλι ὁ Χριστός εἶπε στήν παραβολή τῆς
τελικῆς κρίσεως: Ὅ,τι κάνετε καί στόν πιό ἐλάχιστο ἀδελφό μου σ᾽ Εμένα τό κάνετε! ῾῾᾽Εφ᾽ ὅσον ἐποιήσατε ἑνί τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοί ἐποιήσατε!᾽᾽
Κατά συνέπεια, ὁ Χριστιανός ζῆ τή ζωή τοῦ Χριστοῦ, γι᾽ αὐτό καί ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἀγάπη καί τοῦ χριστιανοῦ καί ἡ σταυρική πορεία τοῦ Χριστοῦ εἶναι ταυτοχρόνως σταυρική πορεία καί τοῦ χριστιανοῦ. ῾῾Ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δέ ἐν ἐμοί Χριστός᾽᾽ (ἀπ. Παῦλος). Καί: ῾῾ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθείτω μοι᾽᾽.
῎Αλλωστε ὡς κλήματα στήν ἄμπελο τοῦ Χριστοῦ πρέπει νά παρουσιάζουμε καί τούς ἀνάλογους καρπούς. ᾽Αμπέλι πού δέν ἔχει σταφύλια δέν θεωρεῖται καλό ἀμπέλι! ῎Ετσι καί ὁ χριστιανός: ἑνωμένος μέ τόν Χριστό παρουσιάζει τούς καρπούς τῆς ἕνωσής του αὐτῆς. Καί οἱ καρποί
αὐτοί εἶναι οἱ διάφορες ἀρετές. ῾῾Ὁ γάρ καρπός τοῦ πνεύματος, ἐστίν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, πίστις, ἀγαθωσύνη, πραότης, ἐγκράτεια᾽᾽. ῎Αν δέν παρουσιάζουμε καρπούς, δηλ. ἄν ἡ ἕνωσή μας μέ τον Χριστό (μέ τό βάπτισμα καί τά λοιπά μυστήρια) δέν ἔχει ἀποτελέσματα
στή ζωή μας, τότε δυστυχῶς θά ἰσχύσει αὐτό πού προειδοποιεῖ ὁ Χριστός: ῾῾ἐάν τό κλῆμα δέν μείνει μέ τό ἀμπέλι, τότε ὁ πατέρας μου τό κόβειγιατί εἶναι ξερό καί τό πετάει στή φωτιά νά τό κάψει᾽᾽!

4. Σώζονται μόνον οἱ ἀναμάρτητοι;

Ἡ ἀπάντηση θά εἶναι σύντομη: δέν ὑπάρχουν ἀναμάρτητοι ἄνθρωποι. Μολονότι μέ τό ἅγιο βάπτισμα ἑνωθήκαμε μέ τόν Χριστό καί συνεπῶς πήραμε τή δύναμη νά μήν ἁμαρτάνουμε, ὅμως ἡ καθημερινότητά μας ἀποδεικνύει τό ἀντίθετο. Χαλαρώνουμε πνευματικά ξεχνᾶμε τόν Θεό καί ἁμαρτάνουμε εἴτε μέ τή συμπεριφορά μας, ἀλλά εἴτε καί μέ τά λόγια μας εἴτε ἀκόμη καί μέ τή σκέψη μας. Γι᾽ αὐτό καί ὁ ἅγιος ᾽Ιωάννης ὁ Εὐαγγελιστής θά σημειώσει: ῾῾᾽Εάν ποῦμε ὅτι ἁμαρτία δέν ἔχουμε, πλανᾶμε τούς ἑαυτούς μας καί λέμε ψέματα!᾽᾽ Ὁ μόνος τελικά ἀναμάρτητος πού πέρασε ἀπό τή ζωή αὐτή, χωρίς μάλιστα τή δυνατότητα νά ἁμαρτήσει ἦταν ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Διότι εἶναι καί Θεός ἐκτός ἀπό ἄνθρωπος. Ὅλοι οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι ὑποκείμεθα στήν ἁμαρτία, ἁμαρτάνουμε ὅπως εἴπαμε
καθημερινά, γι᾽ αὐτό καί σωζόμαστε ὄχι ἀπό τήν ἀναμαρτησία μας, πού δέν ὑπάρχει, ἀλλά ἀπό τή μετάνοιά μας. Ὁ Θεός τή μετάνοιά μας περιμένει καί σ᾽ αὐτήν στηρίζεται γιά νά μᾶς σώσει. Δέν εἶναι τυχαῖο ὅτι ἡ ᾽Εκκλησία μας διακρίνει τούς ἀνθρώπους ὄχι σέ ἁμαρτωλούς καί ἀναμαρτήτους, ἀλλά σέ μετανοημένους καί σέ ἀμετανόητους. ῞Αγιος εἶναι ὁ μετανοημένος ἁμαρτωλός καί ὄχι ὁ μή ὑπάρχων ἀναμάρτητος. ῞Αγιος εἶναι ὁ μετανοημένος ἄσωτος καί ὁ μετανοημένος τελώνης καί ὄχι ὁ ὑπερήφανος καί ἀλαζόνας Φαρισαῖος. ῎Ετσι καταλαβαίνουμε καί τό γιατί ἡ ἀτμόσφαιρα πάντοτε τῆς ᾽Εκκλησίας εἶναι ἡ ἀτμόσφαιρα τῆς μετάνοιας καί αὐτήν ἐπικαλεῖται γιά τήν καθημερινότητά μας. ῾῾Τόν ὑπόλοιπον χρόνον τῆς ζωῆς ἡμῶν ἐν εἰρήνῃ καί μετανοίᾳ ἐκτελέσαι παρά τοῦ Κυρίου
αἰτησώμεθα᾽᾽. Μή ξεχνᾶμε ἄλλωστε ὅτι ὁ ἴδιος πάλιν ὁ Κύριος τή μετάνοια ἔθεσε ὡς προϋπόθεση γιά νά εἰσέλθει κανείς στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. ῾῾Μετανοεῖτε. ῎Ηγγικε γάρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν᾽᾽.

5. Παράδεισος καί κόλαση: τόποι σέ μιά ἄλλη ζωή;

Θά τελειώσουμε μ᾽ αὐτήν τήν παρεξήγηση. Τί εἶναι ὁ παράδεισος καί ἡ κόλαση; Οἱ περισσότεροι καί πάλι χριστιανοί ἔχουν τήν πεποίθηση ὅτι ὁ παράδεισος καί ἡ κόλαση εἶναι δύο ξεχωριστοί τόποι
σέ μιά ἄλλη ζωή. Συνήθως δέ, συνοδεύεται αὐτή ἡ πεποίθηση καί μέ ἀντίστοιχες ἔντονες εἰκόνες: καζάνια πού βράζουν καί φλόγες ὀδυνηρές γιά τήν κόλαση, κῆποι καί ὄμορφες ἐκτάσεις γιά τόν Παράδεισο. Εἶναι αὐτονόητο ὅτι τά παραπάνω δέν ἔχουν καμμία σχέση μέ τήν ἀλήθεια. ῎Η μᾶλλον ἔχουν σχέση ἄν ἐννοηθοῦν κατά πνευματικό τρόπο. Δηλ. παράδεισος εἶναι κατάσταση πνευματική πού ἔχει τό στοιχεῖο τῆς ἄφατης χαρᾶς καί ἀγαλλίασης, κόλαση εἶναι κατάσταση πνευματική πού ἔχει τό στοιχεῖο τῆς ἄφατης λύπης καί ὀδύνης! Γιά τήν ᾽Εκκλησία μας λοιπόν δέν εἶναι τόποι
ὁ παράδεισος καί ἡ κόλαση. Καί τοῦτο διότι τίποτε δέν βρίσκεται ἐκτός τοῦ Θεοῦ. Πῶς ἄλλωστε νά ὑπάρξει κάτι χωρίς νά ὑφίσταται ἀπό τήν ἐνέργεια τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ; Ὁ Θεός συγκρατεῖ τά σύμπαντα,῾῾Αὐτός διδούς πᾶσι ζωήν καί πνοήν καί τά πάντα᾽᾽. Πού θά πεῖ: ὅλοι
ἀνεξαιρέτως, μετανοημένοι καί ἀμετανόητοι, πιστοί καί ἄπιστοι, θά βρίσκονται στήν ἀγκαλιά τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος ὡς ἀγάπη περικλείει μέσα στή θαλπωρή Του τούς πάντες. Γιά τόν Θεό δηλ. δέν ὑπάρχει παράδεισοςκαί κόλαση. Ὅλους τούς ἀγαπᾶ καί τούς κρατᾶ χωρίς διακρίσεις. ῎Αν
ὅμως δέν ὑπάρχει παράδεισος καί κόλαση ἀπό πλευρᾶς τοῦ Θεοῦ, ὑπάρχει ἀπό πλευρᾶς ἡμῶν τῶν ἀνθρώπων. Διότι τήν μία ἀγάπη τοῦ Θεοῦ θά τήν εἰσπράττουμε ἀνάλογα μέ τίς προϋποθέσεις τῆς ἐδῶ ζωῆς μας: ὁ μετανοημένος θά χαίρεται καί θά εὐφραίνεται μέ τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ (παράδεισος), ἐνῶ ὁ ἀμετανόητος θά ὀδυνᾶται καί θά πάσχει ἀπό αὐτήν (κόλαση). Γιατί; Διότι ζώντας τήν ἐδῶ ζωή σέ ἀντίθεση μέ τόν Θεό ἤ μέ ἀνυπαρξία Θεοῦ θά ἔχει διαμορφώσει ἔτσι τήν ὕπαρξή Του πού δέν θά
θέλει καθόλου τόν Θεό. Κι ὅμως Αὐτός πιά ὁ Θεός θά βρίσκεται ἀπείρως καί διαρκῶς κοντά Του καί στήν ὕπαρξή Του! Τί μεγαλύτερο μαρτύριο ἀπό αὐτό μπορεῖ νά ὑπάρξει; ῎Αν καί τώρα ὑπάρχουν ἀδελφοί μας συνάνθρωποι πού δέν ἀντέχουν οὔτε δέκα λεπτά προσευχῆς καί μικρῆς παραμονῆς τους
στήν ᾽Εκκλησία, ἄς φανταστοῦμε τότε τήν ὀδύνη τους, νά εἶναι διαρκῶς μέ τόν Θεό!
Κι ἀκόμη: ὁ παράδεισος καί ἡ κόλαση ἀπό τήν ἄποψη αὐτή δέν βρίσκεται μόνον στή μετά θάνατον ζωή, ἀλλά ἤδη ὑφίσταται ἀπό τή ζωή αὐτή. Γιατί αὐτό πού ἐδῶ διαμορφώνουμε, ἤδη
 πιδρᾶ καί στήν ψυχική μας κατάσταση. Δέν μπορῶ μέ ἄλλα λόγια νά διαγράφω τόν Θεό ἀπό τή ζωή μου καί νά νιώθω καλά! Τό πονηρό θά μέ κυριεύσει. Καί κυριαρχία τοῦ πονηροῦ σημαίνει θλίψη καί στενοχώρια καί ἄγχος καί ταραχή. ῾῾Θλίψις καί στενοχωρία παντί τῷ ἐργαζομένῳ τό κακόν, δόξα καί τιμή παντί τῷ ἐργαζομένῳ τό ἀγαθόν!᾽᾽ Ὁ παράδεισος καί ἡ κόλαση ξεκινοῦν ἀπό τή ζωή αὐτή, ἀλλά τήν ἔνταση καί τήν ὁλοκληρία τους θά τά αἰσθανθοῦμε μετά τή ζωή αὐτή, πολύ δέ περισσότερο κατά τή Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου μας!

10 Μαρ 2010

Η ευχή του Αγίου Εφραίμ του Σύρου


Ανάμεσα σ’ όλες τις προσευχές και τους ύμνους τις Μεγάλης Τεσσαρακοστής μπορεί να ονομαστεί η προσευχή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Η Παράδοση την αποδίδει σε έναν από τους μεγάλους δασκάλους της πνευματικής ζωής, τον Άγιο Εφραίμ το Σύρο. Να το κείμενο της προσευχής:
«Κύριε καί Δέσποτα τῆς ζωῆς μου,
πνεῦμα ἀργίας, περιεργίας, φιλαρχίας,
καί ἀργολογίας μή μοι δῷς.
Πνεῦμα δέ σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης,
ὑπομονής καί ἀγάπης
χάρισαί μοι τῷ σῷ δούλῳ.
Ναί, Κύριε Βασιλεῦ,
δώρησαί μοι τοῦ ὁράν τά ἐμά πταίσματα,
καί μή κατακρίνειν τόν ἀδελφόν μου,
ὅτι εὐλογητός εἶ εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Αμήν».

Τούτη η προσευχή λέγεται δύο φορές στο τέλος κάθε ακολουθίας της Μεγάλης Σαρακοστής από τη Δευτέρα ως την Παρασκευή. Την πρώτη φορά λέγοντας την προσευχή κάνουμε μία μετάνοια σε κάθε αίτηση. Έπειτα κάνουμε δώδεκα μετάνοιες λέγοντας: «Ο Θεός, ἱλάσθητί μοι τῶ ἁμαρτωλῷ, καί ἐλέησόν με» . Ολόκληρη η προσευχή επαναλαμβάνεται με μια τελική μετάνοια στο τέλος της προσευχής.1
Γιατί αυτή η σύντομη και απλή προσευχή κατέχει μια τόσο σημαντική θέση στην όλη λατρεία της Μεγάλης Σαρακοστής; Διότι απαριθμεί, μ’ ένα μοναδικό τρόπο, όλα τα αρνητικά και τα θετικά στοιχεία της μετάνοιας και αποτελεί, θα λέγαμε, ένα «κανόνα ελέγχου» του προσωπικού μας αγώνα στην περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής. Αυτός ο αγώνας σκοπεύει πρώτα απ’ όλα στην απελευθέρωσή μας από μερικές βασικές πνευματικές ασθένειες που διαμορφώνουν τη ζωή μας και μας κάνουν πραγματικά ανίσχυρους ακόμα και για να κάνουμε αρχή στροφής στο Θεό.

Η αργία

Η βασική ασθένεια είναι η αργία. Είναι η παράξενη εκείνη τεμπελιά και η παθητικότητα ολόκληρης της ύπαρξής μας που πάντα μας σπρώχνει προς τα «κάτω» μάλλον παρά προς τα «πάνω» και που διαρκώς μας πείθει ότι δεν είναι δυνατό ν’ αλλάξουμε και επομένως δε χρειάζεται να επιθυμούμε την αλλαγή. Είναι ένας βαθιά ριζωμένος κυνισμός που σε κάθε πνευματική πρόκληση απαντάει με το «γιατί;» και καταντάει την ζωή μας μια απέναντι πνευματική φθορά. Αυτή είναι η ρίζα όλης της αμαρτίας γιατί δηλητηριάζει κάθε πνευματική ενεργητικότητα στην πιο βαθιά της πηγή.


Η λιποψυχία

Το αποτέλεσμα της «αργίας», είναι η «λιποψυχία». Είναι μια κατάσταση δειλίας που όλοι οι Πατέρες της Εκκλησίας τη θεώρησαν το μεγαλύτερο κίνδυνο της ψυχής. Η λιποψυχία, η αποθάρρυνση, είναι η ανικανότητα του ανθρώπου να βλέπει καθετί καλό ή θετικό! Είναι η αναγωγή των πάντων στον αρνητισμό και στην απαισιοδοξία. Είναι στ’ αλήθεια μια δαιμονική δύναμη μέσα μας γιατί ο Σατανάς είναι βασικά ένας ψεύτης. Ψιθυρίζει ψευτιές στον άνθρωπο για το Θεό και για τον κόσμο· γεμίζει τη ζωή με σκοτάδι και αρνητισμό. Η λιποψυχία είναι η αυτοκτονία της ψυχής γιατί όταν ο άνθρωπος κατέχεται απ’ αυτή είναι εντελώς ανίκανος να δει το φως και να το επιθυμήσει.


Η φιλαρχία

Πνεύμα φιλαρχίας! Φαίνεται παράξενο πως η αργία και η λιποψυχία είναι ακριβώς εκείνα που γεμίζουν τη ζωή μας με τον πόθο της φιλαρχίας. Μολύνοντας όλη μας την τοποθέτηση απέναντι στη ζωή, κάνοντας την άδεια και χωρίς νόημα, μας σπρώχνουν ν’ αναζητήσουμε αντιστάθμισμα σε μια ριζικά λανθασμένη στάση απέναντι στα άλλα πρόσωπα.
Αν η ζωή μου δεν είναι προσανατολισμένη προς τον Θεό, αν δεν σκοπεύει σε αιώνιες αξίες, αναπόφευκτα θα γίνει εγωιστική και εγωκεντρική, πράγμα που σημαίνει ότι όλοι οι άλλοι γίνονται τα μέσα για τη δική μου αυτοϊκανοποίηση. Αν ο Θεός δεν είναι ο «Κύριος και Δεσπότης της ζωής μου», τότε το εγώ μου γίνεται ο κύριος και δεσπότης μου, γίνεται το απόλυτο κέντρο του κόσμου μου και αρχίζω αν εκτιμώ καθετί με βάση τις δικές μου ανάγκες, τις δικές μου ιδέες, τις δικές μου επιθυμίες και τις δικές μου κρίσεις.
Έτσι η επιθυμία της φιλαρχίας γίνεται η βασική μου αμαρτία στις σχέσεις με τις άλλες υπάρξεις, γίνεται μια αναζήτηση υποταγής τους σε μένα. Δεν είναι πάντοτε απαραίτητο να εκφράζεται η φιλαρχία μου σαν έντονη ανάγκη να διατάζω και να κηδεμονεύω τους «άλλους». Μπορεί επίσης να εκφράζεται και σαν αδιαφορία, περιφρόνηση, έλλειψη ενδιαφέροντος, φροντίδας και σεβασμού. Και είναι ακριβώς η «αργία», μαζί με τη «λιποψυχία» που απευθύνονται αυτή τη φορά προς τους άλλους· έτσι συμπληρώνεται η πνευματική αυτοκτονία με την πνευματική δολοφονία.


Η αργολογία

Τέλος είναι η αργολογία. Απ’ όλα γενικά τα δημιουργήματα μόνον ο άνθρωπος προικίστηκε με το χάρισμα του λόγου. Όλοι οι Πατέρες βλέπουν σ’ αυτό το χάρισμα την ακριβή «σφραγίδα» της θείας εικόνας στον άνθρωπο γιατί ο ίδιος ο Θεός αποκαλύφθηκε σαν Λόγος (Ιωαν. 1:1).
Αλλά όντας ο λόγος το ύψιστο δώρο, έτσι είναι και ο ισχυρότερος κίνδυνος. Όπως είναι η κυρίαρχη έκφραση του ανθρώπου, το μέσο για την προσωπική του πλήρωση, για τον ίδιο λόγο, είναι και το μέσο για την πτώση του, για την αυτοκαταστροφή του, για την προδοσία και την αμαρτία. Ο λόγος σώζει και ο λόγος σκοτώνει· ο λόγος εμπνέει και ο λόγος δηλητηριάζει. Ο λόγος είναι το μέσο της Αλήθειας αλλά είναι και μέσο για το δαιμονικό ψέμα.
Έχοντας μια βασικά θετική δύναμη ο λόγος, έχει ταυτόχρονα και μια τρομακτικά αρνητική. Ο λόγος δηλαδή δημιουργεί θετικά ή αρνητικά. Όταν αποσπάται από τη θεία καταγωγή και το θείο σκοπό του γίνεται αργολογία. «Ενισχύει» την αργία, τη λιποψυχία και τη φιλαρχία και μετατρέπει τη ζωή σε κόλαση. Γίνεται η κυρίαρχη δύναμη της αμαρτίας.
Αυτά τα τέσσερα σημεία είναι οι αρνητικοί «στόχοι» της μετάνοιας. Είναι τα εμπόδια που πρέπει να μετακινηθούν. Αλλά μόνον ο Θεός μπορεί να τα μετακινήσει. Ακριβώς γι’ αυτό και το πρώτο μέρος της προσευχής αυτής είναι μια κραυγή από τα βάθη της καρδιάς του αβοήθητου ανθρώπου.
Στη συνέχεια η προσευχή κινείται στους θετικούς σκοπούς της μετάνοιας.

Η Σωφροσύνη

Σωφροσύνη! Αν δεν περιορίσουμε –πράγμα που συχνά και πολύ λαθεμένα γίνεται- την έννοια της λέξης «σωφροσύνη» μόνο στη σαρκική σημασία της, θα μπορούσε να γίνει κατανοητή σαν το θετικό αντίστοιχο της λέξης «αργία». «Αργία», πρώτα απ’ όλα, είναι η αδράνεια, τα σπάσιμο της διορατικότητας και της ενεργητικότητάς μας, η ανικανότητα να βλέπουμε καθολικά, σφαιρικά. Επομένως αυτή η ολότητα είναι το εντελώς αντίθετο από την αδράνεια.
Αν συνηθίζουμε με τη λέξη σωφροσύνη να εννοούμε την αρετή την αντίθετη από τη σαρκική διαφθορά είναι γιατί ο διχασμένος χαρακτήρας μας, πουθενά αλλού δεν φαίνεται καλύτερα παρά στη σαρκική επιθυμία, που είναι η αλλοτρίωση του σώματος από τη ζωή και τον έλεγχο του πνεύματος. Ο Χριστός επαναφέρει την «ολότητα» (τη σωφροσύνη) μέσα μας και το κάνει αυτό αποκαθιστώντας την αληθινή κλίμακα των αξιών, με το να μας οδηγεί πίσω στο Θεό.

Η Ταπεινοφροσύνη

Ο πρώτος και υπέροχος καρπός της σωφροσύνης είναι η ταπεινοφροσύνη. Πάνω απ’ όλα είναι η νίκη της αλήθειας μέσα μας, η απομάκρυνση του ψεύδους μέσα στο οποίο ζούμε. Μόνο η ταπεινοφροσύνη είναι άξια της αλήθειας· μόνο μ’ αυτή δηλαδή μπορεί κανείς να δει και δεχτεί τα πράγματα όπως είναι και έτσι να δει το Θεό, το μεγαλείο Του, την καλωσύνη Του και την αγάπη Του στο καθετί. Να γιατί, όπως ξέρουμε, ο Θεός «υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν».

Η Υπομονή

Μετά τη σωφροσύνη και την ταπεινοφροσύνη, κατά φυσικό τρόπο, ακολουθεί η υπομονή. Ο «φυσικός» ή «πεπτωκώς» άνθρωπος είναι ανυπόμονος, γιατί είναι τυφλός για τον εαυτό του, και βιαστικός στο να κρίνει και να καταδικάσει τους άλλους. Με διασπαρμένη, ατελή και διαστρεβλωμένη γνώση των πραγμάτων που έχει, μετράει τα πάντα με βάση τις δικές του προτιμήσεις και τις δικές του ιδέες. Αδιαφορεί για τον καθένα γύρω του εκτός από τον εαυτό του, θέλει η ζωή του να είναι πετυχημένη τώρα, αυτή τη στιγμή.
Η υπομονή, βέβαια, είναι μια αληθινά θεϊκή αρετή. Ο Θεός είναι υπομονετικός όχι γιατί είναι «συγκαταβατικός» αλλά γιατί βλέπει το βάθος όλων των πραγμάτων, γιατί η εσωτερική πραγματικότητά τους, την οποία εμείς με την τυφλότητά μας δεν μπορούμε να δούμε, είναι ανοιχτή σ’ Αυτόν. Όσο πιο κοντά ερχόμαστε στο Θεό τόσο περισσότερο υπομονετικοί γινόμαστε και τόσο πιο πολύ αντανακλούμε αυτή την απέραστη εκτίμηση για όλα τα όντα, πράγμα που είναι η κύρια ιδιότητα του Θεού.

Η Αγάπη

Τέλος, το αποκορύφωμα και ο καρπός όλων των αρετών, κάθε καλλιέργειας και κάθε προσπάθειας, είναι η αγάπη. Αυτή η αγάπη που, όπως έχουμε πει, μπορεί να δοθεί μόνο από το Θεό, είναι το δώρο που αποτελεί σκοπό που αποτελεί σκοπό για κάθε πνευματική προετοιμασία και άσκηση.

Η υπερηφάνεια

Όλα αυτά συγκεφαλαιώνονται στην τελική αίτηση της προσευχής του Αγίου Εφραίμ με την οποία ζητάμε: «…δώρησαί μοι τοῦ ὁράν τά ἐμά πταίσματα, καί μή κατακρίνειν τόν ἀδελφόν μου…». Εδώ τελικά δεν υπάρχει παρά μόνο ένας κίνδυνος: η υπερηφάνεια. Η υπερηφάνεια είναι η πηγή του κακού και όλο το κακό είναι η υπερηφάνεια. Παρ’ όλα αυτά δεν είναι αρκετό για μένα να βλέπω τα «ἐμά πταίσματα» γιατί ακόμα και αυτή η φαινομενική αρετή μπορεί να μετατραπεί σε υπερηφάνεια.
Τα πατερικά κείμενα είναι γεμάτα από προειδοποιήσεις για την ύπουλη μορφή ψευτοευσέβειας η οποία στην πραγματικότητα με το κάλυμμα της ταπεινοφροσύνης και της αυτομεμψίας μπορεί να οδηγήσει σε μια πραγματικά δαιμονική υπερηφάνεια. Αλλά όταν βλέπουμε τα δικά μας σφάλματα και δεν κατακρίνουμε τους αδελφούς μας, όταν με άλλα λόγια, η σωφροσύνη, η ταπεινοφροσύνη, η υπομονή και η αγάπη γίνονται ένα σε μας, τότε και μόνο τότε ο αιώνιος εχθρός –η υπερηφάνεια- θ’ αφανιστεί μέσα μας.

π. Αλέξανδρος Σμέμαν
από το βιβλίο «Μεγάλη Σαρακοστή»,
εκδόσεις «Ακρίτας»